Komşu Benin ve Batı Afrika ülkesinde demokrasiyi yeniden tesis etmek isteyen isyancı bir grupla yaşanan diplomatik gerginlikler, boru hattını durma noktasına getirdi.
Nijer’i petrol ihraç eden bir ülke haline getirecek Çin destekli boru hattı, geçen yıl Batı Afrika ülkesinin demokratik hükümetini deviren darbenin sonucu olarak, iç güvenlik krizi ve komşu Benin ile diplomatik anlaşmazlık nedeniyle tehdit altında.
1.930 kilometrelik boru hattı, Nijer’in Çin yapımı Agadem petrol sahasından Benin’deki Cotonou limanına kadar uzanıyor. Geçtiğimiz yılın sonunda resmi olarak başlatılan proje, petrol zengini ancak denize kıyısı olmayan Nijer’in, Çin’in devlet tarafından işletilen ulusal petrol şirketiyle Nisan ayında imzalanan 373 milyon Euro’luk bir anlaşma aracılığıyla petrol üretiminde neredeyse beş kat artış elde etmesine yardımcı olmak için tasarlandı. Benin transit ücretlerinden kâr ediyor.
Ancak boru hattının geçen hafta kapatılmasına yol açan Benin ile yaşanan diplomatik anlaşmazlık da dahil olmak üzere birçok zorluk nedeniyle bu proje durduruldu. Geçen hafta, boru hattının bir kısmını devre dışı bıraktığını iddia eden yerel Yurtsever Kurtuluş Cephesi isyancı grubu tarafından da bir saldırı düzenlendi.
“Karışık bir durum”
Yurtsever Kurtuluş Cephesi, geçen Temmuz ayında darbeyle devrilen eski cumhurbaşkanı Muhammed Bazum’un serbest bırakılması için mücadele ediyor.
Petrol tesislerini hedef alma tehdidinde bulundu ve boru hattını işleten Çinli şirketlere askeri rejime verdikleri desteği sona erdirmeleri çağrısında bulundu.
Analistler, krizlerin, dünyanın en fakir ülkelerinden biri olan ve darbe sonrasında bütçesinin çoğunu artık durdurulan dış destekle finanse eden Nijer’e daha fazla zarar verebileceğini söylüyor.
Afrika odaklı güvenlik danışmanlığı şirketi Signal Risk’in yöneticisi Ryan Cummings, “Bu tamamen karmaşık bir durum ve çözüme ulaşmanın tek yolu, her iki yönetimin de doğrudan devreye girip sorunları çözmesidir” dedi.
Önemli endişelerden biri, durdurulan boru hattı operasyonunun Nijer’in genel ekonomik büyümesini nasıl etkileyeceğidir. Dünya Bankası, Batı Afrika ülkesinin ekonomisinin toparlanacağını ve bu yıl yüzde 6,9 oranında Afrika’da en hızlı büyüyeceğini, petrol ihracatının da önemli bir artış olacağını öngörmüştü.
Benin’le diplomatik gerilimler, Başkan Bazoum’un darbeyle görevden alındığı ve bunun Batı Afrikalı komşuların Nijer’le sınırlarını kapatmasıyla sonuçlandığı Temmuz ayına kadar uzanıyor.
Benin, diğer komşularıyla birlikte Nijer ile olan sınırını yeniden açtı ancak Nijeryalı yetkililer, Benin’i, Nijer’in Fransa ile askeri bağlarını koparmasının ardından ülkeye tehdit oluşturduğunu söyledikleri Fransız birliklerine ev sahipliği yapmakla suçlayarak kendi sınırlarını açmayı reddetti. Bu durum, Benin Devlet Başkanı Patrice Talon’un, kendi limanı üzerinden petrol ihracatını sınırın yeniden açılması şartına bağlamasına yol açtı.
Her iki ülke de ekonomik olarak kaybediyor, Benin de milyonlarca dolarlık transit ücretinden mahrum kalıyor. Gözlemciler, bir dizi askeri darbenin ardından gelen darbeden bu yana yaşanan çıkmazın bölgesel gerilimleri daha da kötüleştirdiğini söylüyor. Nijer’i, genellikle bu tür konularda arabuluculuk yapan Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu veya ECOWAS ile karşı karşıya getirdi.
Çin’in arabuluculuğu artan gerilim nedeniyle sona erdi
Nijer’in diplomatik geçişte Rusya’ya yönelmesi ve Benin’in Fransa ve Batı Afrika bloğuyla aynı hizada olması nedeniyle Çin, devreye girip çıkmazı çözmeye ve projeye yaptığı yatırımdan yararlanmaya çalıştı.
Ancak Mayıs ayında Agadem sahasından ilk kez petrolün kaldırılmasıyla sonuçlanan Pekin’in çabaları bile diplomatik çekişmenin daha da artmasıyla başarısızlıkla sonuçlandı.
Benin, yakın zamanda Beninise limanında sınırı geçtikten sonra tutukladığı ve “sahte bilgisayar verileri kullanmakla” suçlanan beş Nijeryalı petrol işçisinden üçünü bu hafta suçlu bulup hapsetti. Tutuklanmaları, Nijer’in geçen hafta boru hattını kapatmasına yol açtı; üst düzey bir hükümet yetkilisi, petrollerinin “başkaları tarafından çalındığını” iddia etti.
Bu aşamada Nijer askeri hükümeti için büyük bir endişe, darbenin ardından “kamu hizmetleri için ödeme yapmaya devam etmek için gerekli mali kapasiteye sahip olup olmadıklarıdır” ve bu da onun borç geri ödemesi ve altyapı finansmanı gibi bazı mali yükümlülüklerini yerine getirememesine neden oldu. Cummings’in söylediği şuydu:
Nijer’deki cuntanın devam eden krizler sırasında “ülkenin mali durumunu ele alırken kesinlikle daha dikkatli olması gerektiğini” söyledi.
