BM, Sırpların şiddetli muhalefetine rağmen 1995 Srebrenica soykırımını anmak için her yıl bir gün kurulmasını öngören kararı onayladı.
11 Temmuz 1995’te Bosnalı Sırplar, Srebrenica’da BM tarafından korunan güvenli bölgeyi istila etti. En az 8 bin Müslüman Boşnak erkek ve erkek çocuğunu eşlerinden, annelerinden, kız kardeşlerinden ayırıp katlettiler.
Ve şimdi her yıl onları anmak için bir gün olacak – ancak bunların hepsinin toplu katliamın “soykırımcı” destekçileri olarak damgalanmasından korkan Sırplar buna şiddetle karşı çıkıyor.
193 üyeli Genel Kurul’daki oylama 84’e 19 olurken, 68 ülke çekimser kaldı; bu, oylamanın derinden bölünmüş Bosna’daki uzlaşma çabaları üzerindeki etkisine ilişkin pek çok ülke arasındaki endişelerin bir yansıması.
Destekçiler 100 “evet” oyu almayı umuyorlardı. Karara karşı oy kullanan Rusya’nın BM Büyükelçisi Vassily Nebenzia, toplantıda çekimser oyların ve “hayır” oylarının toplamının (87) lehte olan 84 oyundan daha fazla olduğunu söyledi. Bazılarının anma nedeniyle yaşanan anlaşmazlık nedeniyle 22 ülkenin toplantıyı atlayıp oy kullanmadığı da dikkat çekiyor. Moskova’nın Avrupa’da sahip olduğu az sayıdaki müttefikten biri olan Sırbistan gibi Rusya da çoğunlukla Slav bir millettir.
Kararda, 11 Temmuz’un, iki aydan itibaren her yıl kutlanacak olan “Srebrenica’daki 1995 Soykırımı Uluslararası Düşünme ve Anma Günü” olarak belirleniyor.
Almanya ve Ruanda’nın sponsor olduğu kararda, suçlu olarak Sırplardan bahsedilmiyor ancak bu, Bosnalı Sırp Cumhurbaşkanı Milorad Dodik ve komşu Sırbistan’ın popülist cumhurbaşkanı Aleksandar Vučić’in “hayır” oyu alması yönündeki yoğun lobi kampanyasını durdurmadı. Oylama sırasında meclis salonunda otururken omuzlarına Sırp bayrağı asılan kişi.
Vučić, oylamanın ardından BM üyelerine, Srebrenica katliamına karışan herkesin zaten mahkum edildiğini ve hapse mahkum edildiğini söyledi. Kararın tek amacının “ahlaki ve siyasi suçu bir tarafa koymak” olduğunu, yani Sırbistan halkını ve Bosna’nın Bosnalı Sırp yarısı olan Sırp Cumhuriyeti halkını bir kenara koymak olduğunu söyledi.
“Sırp halkını damgalamak isteyenler başarılı olamadılar ve hiçbir zaman da başaramayacaklar” dedi. Hiçbir şey Sırp halkını bugün burada olanlardan daha iyi bir araya getiremezdi.”
Buna yanıt olarak Belgrad’daki önemli bir kule, soykırımın kurbanlarını tavsiye etmek için değil, hangi BM üyelerinin BM kararını desteklediğini ve hangilerinin karşı çıktığını hatırlamak için “Hatırlayacağız” ifadesiyle aydınlatıldı.
Rusya’nın Nebenzia’sı, kararın kabul edilmesini “sponsorları için büyük bir zafer” olarak nitelendirerek, eğer amaçları “Genel Kurulu bölmekse… o zaman harika bir başarı elde ettiler” dedi.
Ancak kararın kabulü, Bosna’nın üçlü cumhurbaşkanlığının Hırvat üyesi Zeljko Komsiç, Srebrenica kurbanlarının aile üyeleri, BM insan hakları şefi Volker Türk’ün yanı sıra birçok Batılı ve Müslüman ülke tarafından memnuniyetle karşılandı.
ABD, kararın 40’tan fazla ortak sponsorundan biriydi ve ABD’nin Birleşmiş Milletler Misyonu, kararın kabulünü bir tweet ile memnuniyetle karşıladı ve “kurbanları onurlandırıyoruz ve daha barışçıl, istikrarlı bir dünya için kararlıyız” dedi.
Soykırım sırasında birçok aile üyesini kaybeden Sehida Abdurahmanoviç AP’ye verdiği demeçte, “Aslında daha fazla ülkenin destek vermesini bekliyorduk ama memnunuz.” ” Çekimser kalan ve aleyhte oy kullananları, onları anma merkezinde inşa ettiğimiz bir utanç sütununun üzerine koyacağız.”
Srebrenica cinayetleri, Bosna’nın 1992-95 savaşının kanlı bir zirvesiydi; bu savaş, o zamanki Yugoslavya’nın dağılmasının, Bosnalı Sırpları ülkenin diğer iki ana etnik nüfusu olan Hırvatlar ve Müslüman Boşnaklar’a karşı kışkırtan milliyetçi tutkuları ve toprak hırslarını serbest bırakmasının ardından geldi.
Hem Sırbistan hem de Bosnalı Sırplar, Srebrenica’da soykırımın yaşandığını inkar ettiler, ancak bu iddia iki BM mahkemesi tarafından tespit edildi.
Oylamadan önce Vučić, BM üyelerini “hayır” oyu vermeye çağırdı ve kararın “son derece siyasal olduğunu” söyledi. “Pandora’nın Kutusu”nun açılacağı konusunda uyardı ve bunun uzlaşmayla ilgili olmadığını söyledi. Bunun yalnızca “eski yaraları açacağını” ve bölgede ve BM’de “tam bir siyasi kargaşa” yaratacağını söyledi. Ayrıca uluslararası topluma ve Sırbistan’a “ahlaki dersler” vermeye çalıştığı için Almanya’ya da sert bir şekilde saldırdı.
Karar taslağında, BM’nin en yüksek mahkemesi olan Uluslararası Adalet Divanı’nın 2007 yılında Srebrenica’da işlenen eylemlerin soykırım teşkil ettiği yönündeki tespiti de yer alıyor. Bu, tahminen 6 milyon Yahudi ve diğer azınlıklardan insanın ölümüne yol açan, II. Dünya Savaşı’ndaki Nazi Holokost’undan bu yana Avrupa’da yaşanan ilk soykırımdı.
