Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Fransa’da “birlikte yaşama” olarak bilinen sistemde, bir başbakan ve farklı bir partiden bir hükümete sahip olabilir. Yeni hükümetin kurulması süreci nasıl? Çoğunluk olmazsa ne olur? Cumhurbaşkanının ve Parlamentonun yetkileri nasıl karşılaştırılır?
Fransa’nın aşırı sağcı Ulusal Meclisi’nin bu ayki AB seçimlerinde elde ettiği çarpıcı zafer Fransa’yı sersemletti ve Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron erken seçim çağrısında bulundu. Fransa, Fransız Parlamentosu’nun alt meclisi olan yeni Ulusal Meclisi seçmek için 30 Haziran ve 7 Temmuz’da iki turlu bir süreçte sandık başına gidecek.
Benzersiz hibrit yarı başkanlık hükümet sistemiyle, net bir sonucun ortaya çıkmama potansiyeli, küresel istikrarsızlığın kritik bir anında Fransa ve Avrupa’yı belirsizliğe sürükleyebilecek bir dizi varsayımsal sonucu ortaya çıkarıyor.
Fransız seçim sisteminin ve siyasi yönetiminin özelliklerine bakıyoruz. Fransa seçimleri nasıl işliyor? Paris’teki olası sonuçlar ne olacak? Palais Bourbon’da çoğunluk olmazsa ve Başkan Macron, Matignon’da siyasi bir düşmanla birlikte garip bir siyasi birliktelik içinde çalışmaya zorlanırsa ne olacak?
Milletvekili seçimleri nasıl işliyor?
Ulusal Mecliste 577 sandalye bulunmaktadır. Milletvekilinin görevi kanun teklifinde bulunmak, değişiklik yapmak ve oy kullanmaktır.
Fransız seçmenler, 30 Haziran’daki seçimlerin ilk turunda kendi bölgelerinde yarışan adaylardan birini seçecek.
Bir aday salt çoğunluk oyu almayı başarırsa (seçmenlerin en az %25’i kayıtlıyken oyların %50’sinden fazlası), otomatik olarak kazanır. Cumhurbaşkanlığı seçiminden farklı olarak çekimserlik oranı bu nedenle belirleyicidir.
Bu ilk tur sonunda hiçbir aday salt çoğunluğu sağlayamazsa 7 Temmuz’da ikinci tur düzenlenecek.
Oyların yüzde 12,5’inden fazlasını alan herhangi bir aday ikinci turda yarışabilecek.
İkinci turda en çok oyu alan aday Millet Meclisinde sandalye kazanır.
Fransız hükümet sistemi nasıl işliyor?
Fransa’nın benzersiz bir yönetim sistemi var Hibrit bir rejim olarak tanımlanıyorbir başkanı var ama aynı zamanda güçlü bir parlamentosu var.
Parlamenter sisteme sahip diğer birçok ülkenin aksine (İngiltere veya Kanada’yı düşünün), devlet başkanı doğrudan halk tarafından seçiliyor ve bu da devlet başkanına görünürlük ve meşruiyet sağlıyor.
1958 Anayasası, Fransa’nın Beşinci Cumhuriyet olarak adlandırılan siyasi sistemini düzenleyen anayasadır.
Oldu Gücü kısıtlamak için kabul edildiDördüncü Cumhuriyet’i sarsan hükümet istikrarsızlığının ardından Ulusal Meclis’in kaybı.
1962’de yapılan referandum, cumhurbaşkanının seçilme şeklini değiştirdi. O andan itibaren devlet başkanı genel oyla seçiliyordu.
“O andan itibaren sistem, vatandaşların milletvekillerinden çok başkana daha fazla ilgi göstermesi anlamında daha ‘başkanlık’ haline geldi; halbuki aslında milletvekillerimize daha fazla bakmamız gerekirdi ve bugün bunun gayet iyi farkındayız. ” diye açıkladı Bordeaux Üniversitesi’nden hukuk uzmanı Alexandre Frambéry-Iacobone.
Yeni anayasa Cumhurbaşkanına özel yetkiler verdi parlamentonun feshedilmesi gibiVeya referandum çağrısında bulunun.
Parlamento seçimlerinin olası sonuçları nelerdir?
Sonuç 1: Macron’un partisi salt çoğunluğu elde etti
Yaklaşan parlamento seçimlerinde her partinin hedefi en az 289 sandalye elde ederek Meclis’te salt çoğunluğa sahip olmak ve böylece diğer partilerle müzakereye gerek kalmadan kendi programını yürütebilmektir.
Eğer Emmanuel Macron’un liberal Rönesans partisi kazandı Başkan daha sonra Gabriel Attal’ı bir kez daha başbakan olarak atayabilir. Anketler, Macron’un grubunun şu anda geniş bir sol koalisyonun ve Marine Le Pen’in Ulusal Birlik Partisi’nin arkasında olması nedeniyle bunun pek olası olmadığını gösteriyor.
Sonuç 2: Macron’un partisi göreceli çoğunluk elde ediyor
Bir parti göreceli çoğunluğu elde ederse (yani en büyük partidir ancak mutlak çoğunluğa sahip değildir), tek başına yönetemez ve belirli yasaları geçirmek için ittifaklar yapması gerekir. Kapatılan parlamentoda 230 sandalyeye sahip olan Macron’un partisi için de durum aynıydı.
Sonuç 3: Başka bir taraf göreceli çoğunluğa sahip ancak müttefik sağlayamıyor
Hiçbir partinin çoğunluğu elde edememesi ve iktidar koalisyonunun kurulamaması, hükümet içinde çıkmaza yol açabilir.
Böyle bir durum hiç yaşanmadığı için bu, Fransa’yı bilinmeyen bir bölgeye sürükleyecektir.
“Bu durumda Fransa’yı ileriye taşıyacak büyük reformlara devam etmek çok daha karmaşık olacaktır. Bunun yerine bir çeşit durgunluk içinde sıkışıp kalırdık” dedi Alexandre Frambéry-Iacobone.
Kesin olan bir şey var ki, bu durumu çözmek için bir yıl daha yeni parlamento seçimleri yapılamaz.
Antilleri Üniversitesi’nde anayasa hukuku profesörü François-Xavier Millet, bu siyasi felçle karşı karşıya kalan “Emmanuel Macron’un istifa etmesi bir çözüm olabilir” dedi.
Ancak başkan şu ana kadar bu olasılığı dışladı. Ne Parlamento ne de hükümet onu buna zorlayamaz.
Sonuç 4: Başka bir parti salt çoğunluğu kazanır
Başka bir partinin (aşırı sağcı Ulusal Miting ya da sol kanat Yeni Halk Cephesi koalisyonu) mutlak çoğunluğu elde etmesi halinde, cumhurbaşkanının kazanan koalisyondan bir Başbakan seçmesi gerekecek. Başbakan daha sonra bakanlarını seçecek. Fransız siyasetinde, buna “birlikte yaşama” denir.
Önceki birlikte yaşamalar nasıl işledi ve emsalleri nelerdi?
Beşinci Cumhuriyet boyunca Fransa’da parlamento seçimlerinin muhalefet partisi tarafından kazanılmasının ardından üç kez birlikte yaşama yaşandı.
Alexandre Frambéry-Iacobone, “Beşinci Cumhuriyet’in birlikte yaşamayı başaran başkanlarının en kolay pozisyon olduğunu söylememekle birlikte, hükümet de çıkmazda değildi” diye açıkladı.
En son 1997 yılında merkez sağ cumhurbaşkanı Jacques Chirac daha güçlü bir çoğunluk elde edeceğini düşünerek parlamentoyu feshettiğinde, ancak beklenmedik bir şekilde Sosyalist parti liderliğindeki sol koalisyona yenildiğinde bir birlikte yaşama yaşanmıştı.
Lionel Jospin Başbakan seçildi ve 2002 yılına kadar hükümeti yönetti.
Ancak Jospin yine de başkanlık kanadının karşı çıktığı, haftada 35 saatlik çalışma, evrensel sağlık hizmeti ve eşcinsel çiftler için medeni birliktelik gibi çeşitli yasaları çıkarmayı başardı.
Potansiyel bir Macron ve aşırı sağın birlikte yaşaması nasıl işleyecek?
Her ne kadar aşırı sağcı milletvekili Jordan Bardella’nın adı önerildiUlusal Ralli’nin mutlak çoğunluğu kazanması durumunda potansiyel bir başbakan olarak hükümetin başkanını seçen kişi cumhurbaşkanıdır.
“Ulusal Miting çoğunluğu olsa bile, eğer Macron isterse, bu görevi reddedebilecek Marine Le Pen’i (Ulusal Mitingin tarihi aşırı sağ lideri) atamaya çalışabileceğini hayal edebiliyoruz. Frambéry-Iacobone, “Bu, Macron sonunda Jordan Bardella’nın veya işi yapmayı kabul edecek başka birinin ismini verene kadar devam edecek” dedi.
Sonuç olarak, birlikte yaşama döneminde bir Fransız cumhurbaşkanı, diğer parlamenter sistemlerde karşılaşılanlara daha yakın, daha gizli bir role sahip olmak zorunda kalıyor.
Ancak Başkan yine de bazı yetkileri elinde tutacaktı. rezerve alan adlarıSilahlı kuvvetlere ve dış politikaya komuta etmek, uluslararası anlaşmaları onaylamak ve büyükelçileri akredite etmek gibi.
Ancak sonuçta Fransa’nın iç politikaları üzerinde kontrol sahibi olacak olan parti, Ulusal Meclis’te mutlak çoğunluğa sahip olacak.
Bir Cumhurbaşkanı belirli bir yasayı kabul etmiyorsa, konuyu Anayasa Konseyine (anayasal ilke ve kuralların uygulanmasını sağlayan bir kuruluş) havale edebilir veya Millet Meclisinden ikinci bir görüşme talep edebilir.
Ancak sonuçta Anayasa Konseyi kendisini yetersiz ilan ederse veya milletvekilleri yasayı ikinci kez oylarsa, devlet başkanının yasayı imzalaması gerekecek.
AB meselelerine kim karar veriyor?
Hükümetin ve dolayısıyla parlamentonun başıdır. AB meselelerine karar verir . Bunlar arasında Avrupa mevzuatını müzakere etmek ve oylamak üzere AB Konseyi’nde yer alan bakanlar da yer alıyor.
“Avrupa meseleleri dış politika sayılmaz. Büyük ölçüde iç politikadır. Dolayısıyla Avrupa meseleleri hakkında karar vermek hükümetin işidir” dedi François-Xavier Millet.
Millet, “Fakat Avrupa meseleleri söz konusu olduğunda bir arada yaşama durumunda başbakan ile cumhurbaşkanı arasında beklenebilecek bir gerginlik açıkça olabilir” dedi.
Euronews’in kapsamlı analizi ve haberleriyle Fransa seçimlerinin gelişen dramını takip edin.
