İsveçli Sámi, Avrupa’nın bakır arayışının bedelini ödüyor

Bakır, lityum, kobalt ve Nadir Toprak Elementleri (REE’ler), Avrupa Birliği tarafından kritik olarak sınıflandırılan 34 metal ve mineral arasında yer alıyor. AB’nin 2050 yılına kadar karbon nötrlüğü hedefi, modern silahlar ve günlük yaşamın artan dijitalleşmesiyle birlikte, her zamankinden daha fazla metal gerektiren teknolojilere dayanıyor ve bu malzemeler bu malzemeleri değerli ürünler haline getiriyor. Ancak AB halihazırda dünyadaki hammaddelerin yaklaşık dörtte birini tüketirken, bunların yalnızca %3’ünü üretiyor.

Kritik Hammaddeler

Aralık 2023’te Avrupa Parlamentosu, geri dönüşüm, işleme, ticaret ve en önemlisi yerli üretime yönelik hedeflerin ana hatlarını çizen Kritik Hammaddeler Yasasını kabul etti.

AB, 2030 yılına kadar yıllık kritik hammadde tüketiminin en az %10’unu çıkarmak istiyor. Bu hedef, arz güvenliğini artırmayı ve şu anda AB’nin REE ihtiyaçlarının neredeyse tamamını karşılayan Çin gibi yabancı kaynaklara bağımlılığı azaltmayı amaçlıyor.

Euronews, bu hedefin kıta üzerindeki etkilerini araştırmak için madencilikte güçlü bir merkez olan İsveç’e gitti.

Boliden, Gällivare’de Avrupa’nın en büyük bakır madeni olan Aitik madenini işletiyor. Şirketin sözcüsü Klas Nilsson çevresel etkiyi kabul ediyor ancak Boliden’in bunu en aza indirmeye yönelik çabalarını vurguluyor.

“Elbette çevreye etkimiz var. Peki tüm iklim geçişimizi diğer kıtalarda üretilen metaller üzerine mi inşa etmeliyiz?” diyor Nilsson, daha düşük işgücü ve çevre standartlarına sahip bölgelerden ithalat yerine yerel üretimi savunuyor.

Ancak madenciliğin genişlemesi nedeniyle yer değiştirmek zorunda kalan Katarina gibi bazı yerel halk, endüstrinin çevresel amaçları konusunda şüphelerini dile getiriyor:

“İklim uğruna maden açtıklarını söylüyorlar. Saçmalık diyorum! Para kazanmak için madenleri var. Kimse iklimi kurtarmak için maden açmıyor” diyor Katarina.

Avrupa’nın son yerli halkı

Bölge aynı zamanda AB’nin tek yerli halkı olan ve madencilik ve endüstriyel gelişme nedeniyle topraklarının parçalanmasından yakınan Sámi’ye de ev sahipliği yapıyor.

Ren geyiği çobanı Niila Inga euronews’e şunları söylüyor: “Bu demire, bakıra ya da her ne ise ona ihtiyaçları var. Bu yüzden hareket etmeliyiz”

Bir sonraki AB seçimlerinin sonuçları ne olursa olsun, metaller Avrupa için öncelik olmaya devam edecek ve bu da bir yanda enerji geçişi ve özerklik ihtiyacı ile diğer yanda yerel çevresel kaygılar arasındaki gerilimi potansiyel olarak artıracak.

Bu çatışan çıkarları dengelemek, fosil yakıt bağımlılığından metal bağımlılığına doğru belirsiz bir geçiş sürecinde olan Üye Devletler için bir zorluk teşkil ediyor.