Avrupa Birliği’nde (AB) yaptırımlar kapsamında dondurulan Rusya Merkez Bankası varlık ve rezervlerinden sağlanan olağanüstü gelirlerin yüzde 90’ını AB bütçesine aktarmayı zorunlu hale getiren karar bugünden itibaren yürürlüğe girdi. Bu fonun Ukrayna’ya askeri yardım amacıyla kullanılması öngörülüyor.
AB Konseyi, uzun süredir tartışılan karar tasarısını 21 Mayıs 2024 Salı günü onayladı. Tasarı başlarda Rus varlıklarından elde edilen gelirin tamamını Ukrayna’nın yeniden inşası için kullanılmasını öngörüyordu, ancak AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, yıllık yaklaşık 3 milyar euro’luk gelirleri Kiev’e askeri yardım ve savunma sanayisini geliştirme amacıyla kullanmayı teklif etti.
Varlıklarla ilgili karar, AB’nin Rusya’ya yönelik ekonomik yaptırımlar paketine dahil edildi.
AB Konseyi’nin dün yayınladığı karar metninde, dondurulan Rus varlıklarından elde edilen olağanüstü gelirleri ayrı hesaplarda tutan finans kuruluşlarının, ülkelerindeki gelir vergileri ödendikten sonra kalan tutarın yüzde 0,3’ünü varlık yönetimini sürdürme amacıyla elinde tutacakları, geriye kalan yüzde 99.7’sini de yılda iki kez olmak üzere AB bütçesine aktaracağı ifade ediliyor.
Finans kuruluşları ayrıca gelecekte dava gibi çeşitli riskler bağlamındaki potansiyel maliyetlerini karşılama amacıyla bu ödemelerin yüzde 10’una kadar varan miktarı kesebilirler. ‘Geçici olarak emanetçiler tarafından tutulan’ şeklinde adlandırılan bu miktar, beş yıl süreyle tutulacak ve bu süre içinde amacına uygun harcanmadığı takdirde yine AB bütçesine aktarılacak. Avrupa Komisyonu, Rus varlıklarını elinde tutan finans kuruluşlarının yönetimini kontrol edebilecek, onlardan düzenli mali raporlar alacak, dolandırıcılık şüphesiyle kontrol ve soruşturma başlatabilecek.
AB ayrıca Ukrayna’ya desteğin Rus varlıklarından elde edilecek gelirle finanse edecek araçları da belirledi. Bu araçlar her yıl gözden geçirilecek. Halihazırda Rus varlıklarından elde edilen gelirlerin 2024 yılı sonuna kadar yeniden dağıtımının şu şekilde yapılması bekleniyor:
AB ve G7 ülkeleri, Rusya’nın Ukrayna’da başlattığı özel askeri harekat nedeniyle Rusya’nın döviz varlıklarının neredeyse yarısını oluşturan 300 milyar euro’yu dondurmuştu. Bu miktarın 200 milyar euro’luk kısmı, Belçika merkezli menkul kıymet takas ve saklama hizmeti sunan Euroclear dahil AB ülkelerindeki finans kuruluşlarında bulunuyor.
Avrupa Merkez Bankası, Rus varlıklara yönelik her türlü manipülasyonun uzun vadede euro üzerinde olumsuz etkiye sahip olacağı konusunda uyararak Kiev’e destek için diğer finansman yollarını kullanma çağrısını yapmıştı.
Kremlin, bu tür kararların kabul edilmesinin “tüm uluslararası hukuk kurallarının ihlali yönünde atılan yeni bir adım” olduğunu açıklamıştı. Rus varlıkların Avrupa’da dondurulması için ‘hırsızlık’ nitelendirmesinde bulunan Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Batı’da Rus varlıklarına el konması durumunda aynı şekilde karşılık verecekleri uyarısında bulunmuştu. Lavrov, “Batı ülkelerinin Rusya’da tuttuğu parayı iade etmeme fırsatımız var. Hiç şüphe olmasın, biz de misillemede bulunacağız” demişti.
