Sırbistan otoriterliğe doğru mu kayıyor yoksa AB üyeliğine mi yaklaşıyor?

Sırbistan cumhurbaşkanı Aleksandar Vučić, AB’nin Genişlemeden Sorumlu Komisyon Üyesini ülkenin gelecekteki üyeliğine ilişkin görüşmelerde bulunmak üzere Belgrad’da karşıladı.

Oliver Varhelyi, bir sonraki Avrupa Komisyonu döneminde Sırbistan’ın bloğa katılmasını umduğunu söyledi.

Ancak Sırbistan’ın demokratik reformları sürdürmesi ve dış politikasını AB’ninkiyle daha uyumlu hale getirmesi gerektiğine de dikkat çekti.

“Demokratik reformların ilerlemesi için ihtiyacımız olduğu açık” diyen Varhelyi, “AB dış politikasıyla daha fazla uyum sağlama ihtiyacı unutulamaz, bu yine tartıştığımız bir konu ve Sırbistan’ın ilerlemesine ihtiyaç duyduğumuz bir konu” dedi. ve dış politikasını giderek daha fazla AB dış politikasına uyarlamak.”

Vučić, Sırbistan’ın AB dış politikasıyla uyumsuzluğunun, ülkesinin bloğa katılma çabalarına engel olmayacağı konusunda iyimser bir tavır sergiledi; ancak herhangi bir anlamlı değişikliği teşvik etme niyetinde olup olmadığını söylemedi.

“Uzun yıllar sonrasını tahmin etmenin mümkün olduğundan emin değilim ama (müzakerelerle) daha yakın olmaya hazırlanacağız ve umarım Oliver Varhelyi’nin bizi haklı olarak kınadığı şey, onların dış politikasına uymamamızdır. engel olmasın” dedi.

Sırbistan, 2009’da Avrupa Birliği üyeliğine başvurdu ve 2012’de resmi aday ülke olarak kabul edildi, ancak o zamandan bu yana, 2017’den bu yana liderliğini yaptığı ve sıklıkla otoriterliğe doğru kaymakla suçlanan Vučić’in Sırbistan’ıyla bloğa katılma yönünde çok az ilerleme kaydedildi.

Demokratik gerileme mi?

Ülke, Mayıs ayında dokuzu okul çocuğu da dahil olmak üzere 18 kişinin ölümüyle sonuçlanan iki toplu silahlı saldırının ardından geçen yıl haftalık protestolarla sarsılmıştı. Başlangıçta daha sıkı silah kontrolü yasaları talep eden gösteriler, kısa sürede hükümet karşıtı protestolara dönüştü.

Protestocular, Vučić hükümeti yönetimindeki demokrasinin gerilemesine kızdılar ve hükümeti artan otoriterlik, yolsuzluk ve organize suçla bağlantı kurmakla suçladılar.

Freedom House’un en son raporu, Sırbistan’ın siyasi haklar puanını 40 üzerinden 18 olarak sıralıyor ve ülkeyi otoriterliğe doğru düşüş eğilimi gösteren kısmen özgür, melez rejimler kategorisine yerleştiriyor.

Ülkedeki demokrasi aktivistleri ayrıca AB üyelik sürecini ilerletemedikleri için hükümetleri ve AB tarafından ihanete uğradıklarını hissettiklerini söylediler ve Vučić’i ülkede nefreti, hoşgörüsüzlüğü ve şiddeti körüklemekle suçladılar, iddiaları reddetti.

Brüksel’de Vučić’in Çin Devlet Başkanı Xi Jinping gibi otoriter liderlerle yakın ilişkileri konusunda endişeler var

Ve Vučić’in bazı siyasi kararları Brüksel’de şaşkınlık yarattı. Sırbistan, Ukrayna’nın işgali sonrasında AB’nin Rusya’ya uyguladığı yaptırımlara katılmayı reddetti.

Vučić yıllardır Moskova, Pekin, Brüksel ve Washington ile bağları dengeleyen ‘tarafsız’ bir politika izlediğini iddia etti. Ancak Rus haber ajansı Tass’a verdiği röportajda Vučić, Belgrad ile Moskova arasındaki ilişkileri “Gerçek bir dost, zor anlarda tanınır” şeklinde özetledi ve Rusya’ya yönelik yaptırımlara “mümkün olduğu kadar uzun süre” direnmeye devam edeceğini ekledi. .

Sırbistan ayrıca uygun şartlarda Rus gazını satın aldı ve askeri cephaneliğine Rus donanımını da ekledi.

Bu yılın başlarında Avrupa Parlamentosu, ulusal yetkililerin seçim tavsiyelerini uygulamaması ve Sırp yetkililerin seçimlerde sahtekarlık yaptığının ortaya çıkması halinde Sırbistan’a sağlanan AB finansmanının askıya alınması yönünde çağrıda bulunan bir kararı kabul etmişti. Bu hamle, Belgrad yerel seçimlerinde ciddi usulsüzlükler yapıldığı yönündeki suçlamaların ardından geldi.

Bir diğer konu ise Kosova. Sırbistan’ın AB üyeliğine giden yolu artık Kosova’nın BM ve Avrupa Konseyi gibi uluslararası kuruluşlara sessizce rıza göstermesine bağlı.

AB dışişleri bakanları Nisan ayında Lüksemburg’da bir araya gelerek Sırbistan’ın AB’ye katılım müzakerelerine ilişkin belgenin önemli bir bölümünde değişiklik yapılması konusunda anlaştılar. Değişiklik, Sırbistan’ın Kosova ile ilişkilerini normalleştirme konulu bir anlaşmayı uygulamaması halinde Brüksel’in Sırbistan’ın bloğa katılım sürecini donduracağı anlamına geliyor.

Sırbistan’ın uyması gereken temel şart, Kosova’nın BM, Avrupa Konseyi ve NATO gibi önemli uluslararası örgütlere katılma çabalarını engellemeye son vermesi gerektiğidir.

Ancak Sırbistan, bağımsızlığını ilan ettiği 2008 yılından bu yana Kosova’nın bağımsızlığını reddediyor. Sırbistan, BM üyesi olarak Kosova’nın bu kurumlara üyeliğini kabul etmenin, onun devletini zımnen tanımasından korkuyor.

Ancak bu sorunlara rağmen AB’nin Genişlemeden Sorumlu Komisyon Üyesi Oliver Varhelyi iyimserliğini korudu.

“Bir sonraki komisyonun bir genişleme komisyonu olması gerektiği benim açımdan açık. Bir sonraki komisyonun tüm çalışmalarını ve çabasını yeni üyelerin Avrupa Birliği’ne katılması için ortaya koyması gerekecek.” dedi.