2024’ün afetleri: Yıllık yağış 8 saatte yağdı, sıcak hava dalgası doğal felaketler kategorisine girdi

İklim krizinin şiddetli hissedildiği 2024 yılı kelimenin tam manasıyla doğal felaketlerle başladı. 2024 yılında yaşanan olaylardan birincisi, 1 Ocak günü Japonya’nın Noto Yarımadası‘nda meydana gelen 7.5 şiddetindeki zelzele oldu. Şili‘de Şubat ayında başlayan orman yangınları, ülke tarihine 2010’daki 8.8’lik sarsıntıdan sonra ‘en büyük felaket olayı‘ olarak geçti. Ülkenin 162 yerinde çıkan orman yangınları sonrasında 2 günlük yas ilan edildi.

Güneydoğu Asya ülkelerinden 11’inde tesirli olan Nisan ayındaki sıcak hava dalgasında, Filipinler’in Iba kentinde 53 derece sıcaklık kaydedildi. Kimi ülkelerde okullar tatil edildi, kimilerinde acil durum ilan edildi. Evvelce doğal felaket olarak sayılmayan sıcak hava dalgası, Güneydoğu Asya ülkelerindeki tesiriyle doğal afetler 2024 yılının listesinde yer aldı.

Japonya’daki Noto sarsıntısında jeolojik değişiklik yarımadanın kara alanını genişletti

Noto zelzelesi, 1 Ocak 2024’te 7.5 büyüklüğünde (Shindo 7) meydana gelen değerli bir sismik felaket olarak 2024’ün doğal felaketleri ortasında yer aldı. Japonya’nın Ishikawa eyaletindeki Noto Yarımadası’ndaki Suzu yakınlarında meydana gelen sarsıntıda, 234 mevt direkt sarsıntıyla ilişkilendirilirken 241 mevt ise yaralanma yahut hastalık nedeniyle oluşan afet kaynaklı mevt olarak kayıtlara geçti. Resmi kayıtlara göre 475 kişi hayatını yitirdi.

170 binden fazla yapı sarsıntıda hasar gördü ve 2011’deki tsunami faciasından sonra birinci kere büyük bir tsunami alarmı verildi. Sarsıntı, yarımadanın birtakım kısımlarının 4 metreye kadar yükselmesine neden oldu. Bu jeolojik değişiklik, kıyı şeritlerini kaydırdı, kimi limanları kuru bıraktı ve yarımadanın kara alanını genişletti.

Şili orman yangınları, sarsıntıdan sonra ülke tarihine en büyük felaket olarak geçti

Şili‘de Şubat ayında başlayan orman yangınları kısa müddette ülkenin birçok bölgesine yayıldı ve ülke tarihine 2010’daki 8.8’lik sarsıntıdan sonra en büyük felaket olayı olarak geçti. Orman yangınları yerleşim yerine sıçrayarak konutların yanı sıra Valparaíso’daki hastaneler, huzurevleri ve otobüs terminalleri üzere altyapıyı da yok etti.

Günlerce söndürülemeyen yangınlarda 130’dan fazla kişi hayatını kaybetti. Ülkede ölenlerin anısına 2 günlük yas ilan edildi.

Pakistan ve Afganistan’ı ani su baskınları vurdu

Pakistan ve Afganistan’ı Mart ayında tesiri altına alan şiddetli yağışlar, geniş çaplı sele ve ani su baskınlarına yol açtı. İki komşu ülkede tesirli olan sel felaketlerinde meyyit sayısının toplamda 1000’ni geçtiği kestirim ediliyor. Altyapı, tarım ve hayvancılığa büyük ziyan veren sel felaketi sonrasında yüzlerce büyükbaş hayvan telef oldu. Birleşmiş milletler yardım kuruluşları, iki ülkenin kırsal alanında tesirli olan selin, 63 bin dönümden fazla araziye ziyan verip yok ettiğini duyurdu.

Baharın gelmesiyle karlar, Rusya ve Kazakistan’da sele dönüştü

Rusya’nın bazı bölgelerinde baharın gelmesiyle eriyen karlar, şiddetli sele dönüştü ve Ural Irmağı’nı taşırdı. Güney Ural bölgeleri bu yıl rekor sel felaketiyle karşı karşıya kalırken, selin merkezi Orenburg bölgesi oldu. 5 Nisan Cuma günü Orsk’u Ural Irmağı’ndan koruyan baraj yıkılırken, sel bölgelerinden yüz binlerce kişi tahliye edildi. Rusya’nın Orenburg bölgesinde 12 bin 213 mesken ve 17 bin 203 tarım yeri sular altında kaldı.

Sel felaketinin tesirli olduğu komşu ülke Kazakistan’daki yetkililer, mevcut sellerin 80 yılı aşkın bir müddettir görülen en büyük sel felaketi olduğunu ve ülkenin birtakım bölgelerinde fevkalâde hal ilan edildiğini açıkladı.

Sıcak hava dalgası, acil durum ilan ettirdi

2024 Güneydoğu Asya sıcak hava dalgası, bölgedeki birçok ülkede rekor kıran sıcaklıklarla dikkat çekti ve milyonlarca insanı değerli ölçüde etkiledi. Filipinler’in Iba kentinde 53 derece sıcaklık kaydedildi. Nisan ayındaki yüksek sıcaklıklar güç tüketimini tetikledi ve çok güç talebine neden oldu. Endonezya‘da dang humması enfeksiyonları arttı.

Myanmar‘da sıcak hava dalgası devam eden iç karışıklığın neden olduğu insani krizi daha da kötüleştirdi. Birçok hükümet kurumu, lokal acil durum ilan etti ve sakinleri sıcaktan korumak için güvenlik tedbirleri önerdi ve kimi ülkeler okulları tatil etti yahut ders saatlerini kısalttı. Tayland’da 30’dan fazla kişi sıcak havadan hayatını kaybetti. Brunei, Kamboçya, Doğu Timor, Endonezya, Laos, Malezya, Myanmar, Filipinler, Tayland, Vietnam ve Singapore, sıcak hava dalgasından büyük ölçüde etklenen ülkeler ortasında yer aldı.

Brezilya’da 80 yılın en yıkıcı seli Rio Grande do Sul’de meydana geldi

Brezilya’nın Rio Grande do Sul eyaleti merkezli son 80 yılın en yıkıcı seli Nisan ayında meydana geldi. Şiddetli sel sularına dayanamayan bir baraj yıkıldı, tesirlerini gidermek haftalar sürdü. Birkaç günlük müddette 1000 milimetreden fazla yağış kaydedildi ve bölgedeki 478 belediye selden etkilendi. Brezilya federal hükümeti, Rio Grande do Sul genelinde felaket durumu ilan etti, 46 kent genel felaket ve 320 kent ise harika hal altında listelendi.

2 milyondan fazla selden etkilendi ve 500 bine yakın kişi konutundan oldu. Bölgedeki havalimanı 5 ay boyunca kapalı kaldı. Guaiba Nehri‘nin suları 1941’de kırılan 4.7 metrelik rekorunu geçerek 5.9 metre yüksekliğe ulaştı.

Papua Yeni Gine’deki Enga heyelanında 670 kişi hayatını yitirdi

Güney Pasifik ülkesi Papua Yeni Gine’nin Enga vilayetinde 24 Mayıs günü meydana gelen ani toprak kayması sonucu 2 binden fazla kişinin toprak altında kaldığı iddialar ortasında yer aldı. Cansız vücutlarına ulaşılan kişi sayısı ise 670 olarak açıklandı. Toplumsal medyada paylaşılan görüntülerde dağın doruğundan kopan kaya kütlesinin, yamaçtaki toprakları sürükleyerek köydeki hanelerin üzerine yığıldığı görüldü.

Sıcak hava dalgası hac döneminde tesirli oldu: 1300 kişi hayatını kaybetti

İklim krizinin tesirleri, 2024 yılında daha şiddetli hissedildi. 1.8 milyon Müslümanın Mekke’ye gittiği 2024’ün Hac sezonunda tesirli olan sıcak hava dalgası, insan hayatını tehlikeye sokan derecelere ulaştı. 50 derecelere ulaşan sıcaklıkta Hac vazifesini yerine getirmek isteyen binlerce kişi, çok sıcaklardan muzdarip oldu. Suudi Arabistan yetkililerine nazaran sıcaklık nedeniyle bin 300’den fazla kişi hayatını kaybetti.

Boris kasırgası sonrasında orta Avrupa’da sel felaketi yaşandı

Eylül ayına gelindiğinde orta Avrupa‘yı sel felaketi sarstı. Çok nemli Cenova alçak basıncı olan Boris kasırgası, rekor seviyede yağış üretti ve birinci etapta Avusturya ve Çek Cumhuriyeti’nde sel felaketi yaşandı. Akabinde Polonya, Romanya ve Slovakya’ya yayılan sel daha sonra Almanya ve Macaristan’da tesirli oldu. 28 Eylül 2024 prestijiyle 27 mevt bildirildi.

Çekya‘da 15 Eylül’de 200’den fazla ırmağın taştığı açıklanırken Polonya‘da 6 aylık yağış yaklaşık 3 günde yağdı. Romanya’da yağışın neden olduğu heyelanlar, Barlad kentiyle Galati ortasındaki demir yolu çizgisinin 100 kilometrelik kısmına önemli hasar verdi. Çizginin kimi kısımları havada asılı kaldı.

ABD’de günler içinde iki büyük kasırga tesirli oldu

NASA, 6 Ekim’de Kuzey Atlantik Okyanusu üzerinde aynı anda üç kasırga oluştuğunu açıklayarak ABD’yi tesiri altına almaya başlayan en şiddetli kasırgalardan Milton‘un yanı sıra Kirk ve Leslie’nin de tıpkı anda görülmesinin bir ilk olduğunu duyurdu.

Helene kasırgası, 26 Eylül 2024’te karaya ulaştığı kuzeybatı Florida’dan Tennessee, Georgia ve Kuzey Carolina’ya kadar uzanan geniş bir hasar ve can kaybına yol açtı. Yetkililer, süratli ağırlaşmasıyla dikkat çeken kasırga sonrasında 230’dan fazla kişinin öldüğünü duyurdu. Helene‘in yaralarını saran ABD’de günler içinde ikinci bir kasırga olan Milton kıyıya çıktı. Milton kasırgası, 2005’teki Rita Kasırgası’nın akabinde Meksika Körfezi üzerinde kaydedilen en ağır ikinci Atlantik kasırgası olarak ABD tarihine geçti. Son derece güçkü ve yıkıcı Milton, sonrasında 32 kişinin hayatını kaybettiği açıklandı.

Valencia’da bir yıllık yağış 8 saatte yağdı

Ekim ayı sonunda kıyı kenti Valencia‘yı vuran şiddetli yağış ve sel, yakın İspanya tarihindeki en ölümcül olaylardan biri olarak kayıtlara geçti ve 220‘den fazla kişinin vefatına yol açtı. 29 Ekim’de 10 dakikalık bir müddette süratli ilerleyen çamurlu sel, caddelerde araçları oyuncak otomobil üzere devirdi. Ortaya çıkan bilançoda neredeyse her sokakta üst üste yığılmış otomobiller, ağaçlar ve eşyalardan oluşan bir enkaz vardı.

İspanya’nın ulusal hava durumu ajansı Aemet‘e nazaran 29 Ekim 2024’te Valencia, yalnızca sekiz saatte bir yıllık yağmur aldı. Bu sel felaketi yıkıcı ani sellere neden oldu, sokakları ırmaklara çevirdi, konutları yıktı ve araçları sürükledi. Sel sonrası lokal halk, caddelerde otomobillerin üzerinden geçmek zorunda kaldı.