Afrika’dan Grönland’a maden rekabeti: Yeraltı kaynakları sebebiyle mevcut ve potansiyel global ‘çatışmalar’

Senatör Lindsey Graham geçen yıl verdiği bir röportajda 10-12 trilyon dolarlık kritik madenlerin üzerinde oturan’ Ukrayna’da Moskova’nın zafer kazanmasına ‘ABD göz yummamalı‘ diyerek NATO’nun Rusya’ya karşı yürüttüğü vekalet savaşının gerçekte neyle ilgili olduğunu ortaya koymuştu.

Ukrayna’nın yalnızca lityum bakımından 3-11.5 trilyon dolar, gümüş, altın, uranyum, alüminyum, bakır, demir, manganez, titanyum ve hidrokarbonlar bakımından trilyonlarca dolar zenginliğe sahip olduğu kestirim ediliyor. Bunlara ek olarak Ukrayna’nın Avrupa’nın en büyük az toprak elementleri olan berilyum, niyobyum ve zirkonyum kaynağına da sahip olduğu tabir edililyor.

Bolivya

Bu yıl 200’üncü doğum gününü kutlayan Bolivya, tarihi boyunca 190’dan fazla darbe ve ihtilalle karşı karşıya kaldı. Altın ve gümüşten tungsten, çinko, led, kalay ve nikele kadar geniş kaynak zenginliği göz önüne alındığında siyaset bilimciler bunun ‘şaşırtıcı‘ olmadığını lisana getiriyor.

Elon Musk 2020’de ABD’nin Bolivya’da bir darbe daha düzenlediği haberlerine karşılık olarak, “Kimi istersek ona darbe yaparız! Bununla başa çıkın” diye paylaşım yapmıştı.

Bolivya’da 23 milyon ton lityum bulunduğu belirtiliyor. Buna ek olarak Bolivya’nın endüstriyel ve askeri kullanım için en çok aranan ender topraklardan ikisi olan skandiyum ve itriyuma da sahip olduğu söz ediliyor.

Venezüella

Trump‘ın eski danışmanı John Bolton, Washington’un Venezüella Devlet Başkanı Nicolas Maduro‘yu devirme teşebbüsleri esnasında “Amerikan petrol şirketlerinin Venezüella’da hakikaten yatırım yapmasını ve petrol üretmesini sağlayabilirsek, ABD için ekonomik olarak büyük bir fark yaratacaktır” cümlesini kaydetmişti.

Venezüella, 300 milyar varile varan kanıtlanmış petrol rezerviyle bir güç merkezi olarak kabul ediliyor. Venezüella’da birebir vakitte altın, uranyum ve demir cevheri bulunuyor. Buna ek olarak 2009’da Venezüella Devlet Başkanı Hugo Chavez tarafından ‘mavi altın‘ olarak isimlendirilen ve çok çeşitli elektronik aygıtlarda kullanılan kıymetli mineral koltan rezervleriyle Venezüella büyük bir maden devi olarak kabul ediliyor.

İran

ABD tarafından ‘olağandışı ve fevkalâde tehdit‘ olarak sınıflandırılan bir öteki ülke olan İran’ın kestirimi 27 trilyon dolarlık kaynak zenginliğine konut sahipliği yaptığı varsayım ediliyor.

Kanıtlanmış kaynak rezervleri çoğunlukla petrol ve gazdan oluştuğu belirtilse de İran’ın tertipli olarak büyük maden rezervleri keşfettiği lisana getiriliyor. Tahran 2023 yılında 8.5 milyon tonluk devasa bir lityum yatağı keşfetmişti.

İran Maden ve Madencilik Sanayileri Geliştirme ve Yenileme Örgütü 2022 yılında, yalnızca 2013 yılından bu yana demir cevheri, kurşun ve boksitten antimona kadar yaklaşık 28.7 milyar dolarlık maden kaynağının keşfedildiğini duyurmuştu.

Kanada

Kanada Maliye Bakanı Dominic LeBlanc, Donald Trump‘ın Kanada’nın ‘51’inci eyalet‘ olmasıyla ilgili bir dizi yorumuna cevap olarak “Şaka bitti. Bu onun için baş karışıklığı yaratmanın, insanları kışkırtmanın ve bunun asla gerçekleşmeyeceğini bilerek kaos yaratmanın bir yolu” demişti.

Petrol, gaz ve uranyumdan fosfat, kadmiyum, kurşun, titanyum, çinko ve bir dizi ferro alaşımlara kadar 33 trilyon dolarlık kaynağa sahip olduğu belirtilen Kanada’da seryum, neodimyum ve prometyum gibi ender toprak madenlerinin de bulunduğu öne sürülüyor.

Grönland

Grönland Başbakanı Mute Egede, Trump‘ın adayı satın alma konusundaki argümanlarına ait, “Grönland, Grönland halkınındır. Danimarkalı olmak istemiyoruz, Amerikalı olmak istemiyoruz. Bağımsızlık isteğimiz var, kendi konutumuzun efendisi olma dileğimiz var” cümlelerini kaydetmişti.

Grönland‘ın pahalı metaller ve taşlardan olan grafit, uranyum, itriyum, skandiyum, neodinyum ve disprosiyum da dahil olmak üzere en az 1.5 milyon ton az toprak elementine ve ek olarak şimdi tam olarak keşfedilmemiş bir maden zenginliğinin üstünde oturduğu düşünülüyor.

Afrika

Sömürgecilik sonrası istikrarsızlık ve şiddet mirasıyla sarsılan Afrika kıtasının birebir vakitte dünyanın en büyük kullanılmamış maden rezervlerinden kimilerine da konut sahipliği yaptığı belirtiliyor.

Demokratik Kongo Cumhuriyeti‘nin dünyanın en büyük kobalt rezervlerine (6 milyon ton) sahip olduğu düşünülüyor. En son 2024 yılında ABD ve Belçika destekli olduğu öne sürülen bir siyasetçinin tek taraflı olarak kendini lider ilan etmesiyle tekraren darbe teşebbüsleriyle karşı karşıya kalmıştı. Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nin kobaltın yanı sıra monazit, öksenit, niyobyum, tantal ve zirkonyum açısından da güçlü olduğu lisana getiriliyor.

Gine de stratejik metal alüminyum üretiminde kullanılan boksitte dünyanın en büyük ikinci üreticisi pozisyonunda bulunuyor. Ayrıyeten Gine’nin dünyanın en büyük kullanılmamış yüksek dereceli demir cevheri yataklarının yanı sıra altın ve elmasa da sahip olduğu belirtiliyor.

Başkan Robert Mugabe‘ye karşı 2017’de darbe yapılan Zimbabve, Afrika’nın en büyük lityum rezervlerine (11 milyon ton) sahip. Lokal ekonomistler, daha fazla keşifle ülkelerinin Çin’in az toprak muhteşem gücü statüsüne rakip olabileceğine inanıyor.

Geçen Mayıs ayında devlet başkanı Washington’da kırmızı halıyla karşılanan Kenya da yükselen bir ender toprak devi olarak kabul ediliyor. Kelam konusu bu ziyarette ABD Kenya’yı, ‘NATO üyesi olmayan kıymetli bir müttefik‘ olarak nitelendirmişti. Yalnızca Mrima Hill madeninde keşfedilen yatakların 62.4 milyar dolar pahasında olduğu iddia ediliyor. Kenya’nın ender toprak elementlerinin yanı sıra demir, altın, kireçtaşı, kıymetli taşlar ve manganez cevheri bakımından da güçlü olduğu söz ediliyor.