Real Economy’nin bu bölümünde Euronews muhabiri Paul Hackett, Avrupa’nın yeni engellilik ve park kartlarının sınır ötesi seyahati nasıl kolaylaştırmayı ve engelli bireylerin erişilebilirliğini artırmayı amaçladığını öğrenmek için Ljubljana ve Brüksel’e gidiyor.
AB içinde özgürce hareket etme ve ikamet etme hakkı, Avrupa vatandaşlığının temel taşıdır. Ancak birçok engelli insan için bu teoride mümkün olsa da gerçek çok farklıdır.
AB çapındaki yeni Avrupa Engellilik Kartı ve engelli kişiler için güncellenmiş AB park kartı, kullanıcıların bloğun herhangi bir yerinde engellilik durumlarını kanıtlamalarına olanak tanıyarak bu konudaki sorunları çözmeyi amaçlıyor.
Avrupa istatistik kurumu Eurostat’a göre yaklaşık 101 milyon kişi, yani 16 yaşın üzerindeki AB vatandaşlarının yüzde 27’si engellidir.
Sekiz AB ülkesi (Belçika, İtalya, Finlandiya, Malta, Kıbrıs, Estonya, Slovenya ve Romanya) 2016 yılından bu yana Avrupa Engellilik Kartının pilot uygulamasını yürütüyor. Denemenin başarısı, Brüksel’in kartın blok genelinde tam olarak yaygınlaştırılması için baskı yapmasına yol açtı ve 8 Şubat’ta bu yıl Avrupa Parlamentosu ve Konseyi geçici bir anlaşmaya vardı.
Milletvekilleri ayrıca, ulusal kartların mevcut parçalı yapısının yol açtığı kafa karışıklığını ve dolandırıcılığı sona erdirmek amacıyla Avrupa Engelli Kişiler için Park Kartını standart bir AB tasarımıyla güncellemeyi de kabul etti.
Üzerinde mutabakata varılan metnin hem Parlamento hem de Konsey tarafından resmi olarak kabul edilmesi ve 22-25 Nisan tarihleri arasında Avrupa Parlamentosu’nun son genel kurul toplantısında oylamaya sunulması bekleniyor.
Avrupa Engellilik Forumu son politika gelişmelerini “önemli bir zafer” olarak nitelendirdi ancak bunların bir ilk adım olduğunu da vurguladı. Örneğin, yeni kurallar, Erasmus+ gibi bir hareketlilik programı için başka bir üye ülkeye taşınan engellilik kartı sahipleri hariç, yalnızca üç aya kadar kısa süreli kalışlar için geçerli olacaktır.
Buna ek olarak, üye devletlerin yeni kuralları uyarlamak için 30 ayı ve resmi olarak uygulamak için de 12 ayı olacak; bu da kartın tüm AB genelinde erişilebilir hale gelmesinin üç buçuk yıl daha süreceği anlamına geliyor.
“Kartlar ilk adımdır. Seyahat ederken bazı engelleri ortadan kaldırırlar. Bunu kolaylaştırıyorlar ama bizim hareket etme, okuma, çalışma hakkından faydalanmamıza izin vermiyorlar. Engellilik değerlendirmesinin yeniden yapılması gerekiyor. Avrupa Engelliler Forumu (EDF) Başkanı Yannis Vardakastanis, Euronews’e yaptığı açıklamada, Engelliliğimiz bizimle seyahat etmiyor” dedi.
Seyahati kolaylaştırmaktan daha fazlası
Her iki kart da halihazırda yerel makamlar tarafından verilen ulusal kartların yerini alacak. Başvuru yapıldıktan sonra, daha uzun tıbbi kontrollerin gerekli olduğu durumlar haricinde, doksan gün içinde fiziksel veya dijital formatta düzenlenecektir. Avrupa Engelli Kartının alınması ve yenilenmesi, kaybolması veya hasar görmesi dışında ücretsiz olacaktır.
Diğer AB ülkelerine seyahat eden kart sahipleri, yerel ulaşımda indirimlerden, trenlerde ve diğer toplu taşıma araçlarında yardımdan, indirimli veya sıfır giriş ücretlerinden, öncelikli erişimden ve ayrılmış park yerlerinden yararlanabilecek.
Yeni kurallar aynı zamanda bakım destek personelini veya bakım destek hayvanlarını da kapsayacak. Ek desteği olmayan ve daha fazla yardıma ihtiyaç duyanlar, kartlarına ‘A’ harfini ekleyerek, gösterildiğinde ekstra yardım alma hakkı kazanabilirler.
Galeri veya müze gibi bir sağlayıcı programa katıldığında, diğer katılımcı ülkelerdeki kart sahipleri de aynı haklara sahip oluyor.
Živa Rogelj, Eğitim Müdürü Slovenya Ulusal Galerisi, galeriyi mümkün olduğunca erişilebilir hale getirmeye çalıştıklarını, “sadece engelli insanlar için ücretsiz giriş değil, aynı zamanda kişiselleştirilmiş rehberli turlar veya kişiselleştirilmiş yaratıcı atölyeler ücretsiz” dedi.
Eski Paralimpik sporcusu Primož Jeralič, 24 yaşındayken geçirdiği kayak kazasının ardından belden aşağısı neredeyse tamamen felç oldu. Bugün her iki kartı da kullanıyor.
“Yaklaşık 16 yıldır engelli biriyim ve özellikle kendimi tanıtmak için Avrupa’yı dolaşmak zordu. Artık AB Engelli Kartı sahibi olduğum için kolaylıkla engelli biri olarak tanınabiliyorum” dedi.
“Başlangıçta engelli kartımı göstermeye korktuğumu söylemeliyim. Ama gerçekten şaşırdım çünkü bu kart tüm Avrupa’da tanınıyor. Çok seyahat ediyorum ve bu kartı Belçika’da, İtalya’da, Avusturya’da kullandım. , Hırvatistan ve Almanya, tüm Avrupa’da”.
Olası sonraki adımlar
Slovenya Engelli Örgütleri Ulusal Konseyi(NSIOS), yerel yetkililerle herhangi bir karışıklığı önlemek ve engelli kişilerin seyahat etmesini daha az stresli hale getirmek için iki kartın tek bir kart haline getirilmesi çağrısında bulunuyor.
“Engelli bireylerde farkındalık oluşturmak istiyoruz. Ve karta daha fazla sağlayıcı çekmek istiyoruz. Ve son olarak, bir gün AB kartı ile park kartının tek bir kartta birleştirileceğini umuyoruz” dedi NSIOS temsilcisi Gašper Oblak.
Pieter Paul Moen üyesidir. EDC Hayran Ekibi Belçika’da, engelli kişilerin daha iyi katılımı için çabalayan pan-Avrupa gönüllü kuruluşu. Pieter’ın otizmi var ve Euronews’e polisin bazen engelliliğini sarhoşlukla karıştırdığını söyledi.
“Bu kartın acil servislerde de kullanılmasını istiyoruz. Panik ya da stresli bir durumla karşılaştığınızda polis, ambulans ya da hastane ile temasa geçtiğinizde de bu kartı kullanabilirsiniz. Bu durumda engelli olduğunu doktorlara ya da hemşireye kanıtlayabilirsiniz” diye tavsiyede bulundu.
AB Eşitlik Komiseri, Helena Dalli, kartın daha iyi entegrasyona doğru atılmış bir adım olduğunu açıkladı ancak bazı sınırlamaları olduğunu da kabul etti.
“Bu kartla, engelli bir kişinin bir ülkede sahip olduğu tüm haklar, o ülkeyi ziyaret eden tüm engelli kişiler için de geçerli olacak, dolayısıyla bu tanınma çok çok çok önemli.
Euronews’e şunları söyledi: “Elbette anlaşmalara uymak zorundayız ve yaptıklarımızdan daha ileri gidemeyiz çünkü bu üye devletlerin yetkisindedir. Ancak bu kesinlikle şu anda olana göre bir gelişmedir.”
EDF on yılı aşkın süredir AB Engellilik Kartı için dilekçe veriyordu. Kuruluş, yeni kuralların daha fazla farkındalık ve kabul yaratacağını kabul etse de, kartların kalıcı olarak başka bir üye ülkeye taşınmak isteyen engelli kişiler için işleri kolaylaştırmayacağını savunuyor.
Engelli kartına sosyal güvenlik, sosyal yardım ve ikamete dayalı diğer sosyal yardımlar dahil değildir. Uzun vadede başka bir eyalete taşınmak isteyen engelli kişiler, kendi ülkelerindeki sosyal güvenlikle ilgili yardımlardan yararlanma haklarını kaybedecekler. Yardımların yeni ikamet ettikleri ülkede işleme koyulması için aylar, hatta yıllar beklemeleri gerekebilir.
Buna rağmen Komisyon Üyesi Dalli yasama sürecinin hızlı olduğunu açıkladı: “Bu direktifin en hızlılardan biri olduğunu söylemekten mutluluk duyuyorum; yani bu kadar hızlı geçen herhangi bir mevzuatı daha önce geçirmemiştim. Bu da üye devletlerin Çok önemli olan ve engelli insanların hayatlarını çok daha iyi hale getirecek olan bu karta çok önem veriyorum.”
EDF ayrıca, engelli bir kişi talep etmediği veya kartın verilmesini veya yenilenmesini açıkça kabul etmediği sürece kartların otomatik olarak verilmemesi gerektiğini de tavsiye etti. Bu, engelli kişilerin hizmetlere daha iyi erişim için engellilik kanıtı olarak kart gösterme zorunluluğunun ortadan kalkmasını sağlayacaktır.
Avrupa Engellilik Kartı veya nasıl alınacağı hakkında daha fazla bilgi edinmek isterseniz buradaki bağlantıya tıklayın. Bölümü izlemek için yukarıdaki medya oynatıcıdaki videoya tıklayın.
