Flaş Haber. Brüksel, Polonya’ya karşı hukukun üstünlüğü prosedürünü kapatmak için harekete geçti

Ülkenin temel değerlerinin sistematik ihlali ve yargı bağımsızlığının sürekli erozyona uğraması konusunda 2017’den bu yana özel denetim sürüyor. Sonuç olarak Polonya, diğer üye devletlerin huzurunda düzenli duruşmalara katılmak ve bu alandaki ilerlemesini – veya gerilemesini – açıklamak zorunda kaldı.

Yalnızca Polonya ve Macaristan 7. Maddeye tabi olmuştur.

Pazartesi günü beklenmedik bir şekilde yapılan duyuru, artık “Polonya’da hukukun üstünlüğünün ciddi bir şekilde ihlali yönünde açık bir risk” bulunmadığını belirliyor.

Ancak, 2017 yılında prosedürü etkinleştiren yasal metnin resmi olarak geri çekilebilmesi için kararın üye devletlerin onayına ihtiyacı var. Avrupa işleri bakanları arasında bu ayın sonlarında bir toplantı yapılması planlanıyor ve bu da sonuca yakında varılacağına işaret ediyor.

Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, “Bugün Polonya için yeni bir sayfa açılıyor” dedi. “Bu onların sıkı çalışmasının ve kararlı reform çabalarının sonucudur.”

Bu atılım, geçen yıl göreve geldiğinde Varşova-Brüksel ilişkilerinin sıfırlanmasını Avrupa yanlısı yöneticisi için birinci öncelik haline getiren Başbakan Donald Tusk için siyasi bir zaferi temsil ediyor.

Tusk hükümeti sundu Şubat ortasında Yargı bağımsızlığını ülkenin en yüksek mahkemesinden en sıradan mahkemelere kadar yeniden tesis etmek için özel olarak tasarlanmış dokuz yasa tasarısından oluşan bir “eylem planı”. Ayrıca Avrupa Adalet Divanı’nın (ECJ) kararlarına uyma ve AB hukukunun üstünlüğüne saygı gösterme taahhüdünde bulundu.

Uvertür hızlı bir şekilde meyvesini verdi: Şubat ayı sonuna doğru Komisyon engeli kaldırdı. Kurtarma ve uyum fonlarında 137 milyar EuroPolonya’nın demokratik gerilemesi ve bloğun maliyesini korumaya yönelik adli güvencelerin bulunmaması nedeniyle reddedildiği belirtildi.

Nisan ayına kadar Varşova kabul edilmişhibe ve kredi olarak ilk 6,3 milyar Avroluk ödemesini gerçekleştirdi.

Ancak “eylem planı” mali kazanımlardan daha fazlasını hedefliyor: Nihai hedefi 7. Madde’ye son vermek ve Polonya’yı beraberinde gelen kötü isimden kurtarmaktı.

Yoğun çabaya öncülük eden Adalet Bakanı Adam Bodnar, duyurunun ülkenin 1 Mayıs’taki 20. katılım tarihiyle aynı zamana denk gelmesini istedi. Bodnar, restorasyonun devam eden bir çalışma olduğunu ve mevzuat açısından daha fazlasının yapılması gerektiğini de kabul etti.

Kendi kendine belirlenen süreyi çok az kaçırmış olmasına rağmen, bu haber, Brüksel’le yıllardır süren çatışmanın sayfasını çevirmek ve Doğu ulusunu tekrar ana akıma dahil etmek için bir fırsat olarak tüm Polonya’da sıcak bir şekilde karşılanacak.

Çatışma, aşırı sağcı, Avrupa şüpheci bir parti olan Hukuk ve Adalet’in (PiS) 2015 yılında iktidara gelmesi ve mahkemelerin yapısını yeniden düzenleyen, görevdeki hakimlerin görev süresini kısaltan ve parti dostu atamaları teşvik eden kapsamlı reformlar getirmesiyle başladı.

Komisyon, kendi görüşüne göre Polonya’nın yargı bağımsızlığına ciddi şekilde zarar veren, Avrupa hukukunun doğru uygulanmasını engelleyen, yatırımcıları korumasız bırakan ve diğer üye ülkelerle işbirliğini tehlikeye atan revizyona karşı sert bir mücadele verdi.

Aralık 2017’de Brüksel, ülkede “hukukun üstünlüğünün ciddi bir şekilde ihlal edilmesi yönünde açık bir risk” bulunduğunu tespit etti ve son aşamada oy kullanma haklarının askıya alınmasına yol açabilecek radikal bir seçenek olan 7. Maddeyi devreye soktu. (Ancak bu hiçbir zaman gerçekleşmedi.)

Komisyon o zamanlar şöyle demişti: “Polonya’daki yargı reformları, ülkedeki yargının artık iktidardaki çoğunluğun siyasi kontrolü altında olduğu anlamına geliyor.”

Prosedürden vazgeçmeyen PiS liderliğindeki hükümet planlarını sürdürdü ve daha sonra Yüksek Mahkeme disiplin kuruluna yargıçları kararlarının içeriğine göre cezalandırma yetkisi veren tartışmalı bir reformu kabul etti.

Komisyon yasal işlem başlattı ve bu, Polonya’nın açıkça uymadığı geçici tedbirlere yol açtı. Buna karşılık, ABAD günlük 1 milyon Euro para cezasına çarptırıldı ve bu ceza, mahkeme reformu iptal edene kadar geçerliydi. Haziran 2023’te.

Varşova-Brüksel anlaşmazlığını yakından takip eden Democracy Reporting International’dan araştırmacı Jakub Jaraczewski, Pazartesi günkü haberi “7. Maddenin çok gecikmiş bir cenazesi” olarak nitelendirdi ve prosedürün doğasında olan zayıflığın altını çizdi.

“Üye devletlerin siyasi iradesine dayanan ve Konsey’de neredeyse ulaşılamaz bir oybirliğiyle anlaşmayı gerektiren en güçlü yaptırımı olan 7. Madde, AB değerlerine tüm üye devletler tarafından saygı gösterilmesini sağlayacak şekilde vaat ettiği yere hiçbir zaman ulaşamadı.” Jaraczewski Euronews’e şunları söyledi: