Kallas: AB’nin Suriye yaptırımları etaplı hafifletilecek

Avrupa Birliği (AB) Kurulu Lider Yardımcısı, Dış Bağlantılar ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas Suriye’ye yönelik uygulanan yaptırımların kaldırılmasıyla ilgili AB’nin bir yol haritası olduğunu belirterek, süreksiz hükûmetin “doğru adımları atması” halinde yaptırımların evreli olarak hafifletileceğini kaydetti.

Kallas Ankara’ya ziyareti kapsamında Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Lideri Numan Kurtulmuş ve Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile bir ortaya geldi.

Kallas’ın ziyareti Türkiye ile AB ortasında temasların sıklaştığı, Suriye’de Beşar Esad sonrası yeni bir tertibin kurulmakta olduğu bir devirde gerçekleşmesi açısından değer taşıyor.

Fidan ile düzenlenen ortak basın toplantısında Suriye’ye uygulanan yaptırımların hafifletilmesi ile ilgili konuşan Kallas, bu mevzuyu 27 Ocak’ta AB ülkeleri dışişleri bakanlarının toplantısında ele alacaklarını, bununla ilgili bir yol haritaları olduğunu ve yaptırımların hafifletilmesini için adım adım izlenecek bir yaklaşım önerdiklerini aktardı.

“Suriye idaresinin yanlışsız bir tarafa gerçek ilerlediğini görürsek o durumda bir sonraki adıma geçebiliriz” diyen Kallas, yaptırımlarda öncelikli olarak ülkenin inşasını başlatmak için hakikaten gerekli olan alanlarda hafifletileceği sinyalini verdi.

Kallas, Suriye idaresinin gidişatının farklı ve istemedikleri bir tarafa hakikat gitmesi durumunda yaptırımların yine uygulanabilmesini mümkün kılacak bir sistem öngördüklerini de söz ederek, “Suriye’nin geleceği için umut var ancak tıpkı vakitte durum kırılgan” diye konuştu.

AB Komitesi Dış İlgiler ve Güvenlik Siyaseti Yüksek Temsilcisi Kaja KallasFotoğraf: Mustafa Ciftci/Anadolu/picture alliance

Kallas: Türkiye’nin kaygılarının farkındayız

Türkiye üzere bölgesel aktörler ve ayrıyeten ABD ve İngiltere ile birlikte Suriye’de görmek istenilen gelişmelerin neler olduğu ile ilgili birebir bildirileri göndermekten ötürü şad olduğunu da belirten Kallas, ayrıyeten şunları kaydetti:

“Türkiye çok fazla sayıda Suriyeli mülteciye mesken sahipliği yaptı. Bu mevzuda teşekkür etmek istiyorum. Suriye istikrarlı ve inançlı bir ülke olduğunda orada iş imkanları olduğunda Suriyeli mültecilerin geri dönmesi mümkün olacaktır. Hasebiyle Suriye’nin geleceğinin umut dolu olması herkesin yararına olacaktır.”

Kallas, Türkiye’nin legal güvenlik tasaları olduğunun farkında olduklarını da söyleyerek, Suriye ile ilgili hem Türkiye hem AB açısından büyük tehlikelerin kelam konusu olduğunu kaydetti ve “Biz de IŞİD’in engellenmesi gerektiğini düşünüyoruz ve kuzey Suriye’de atılacak her tıp adımın da dikkatle atılması gerektiğini düşünüyoruz” dedi.

Fidan ise “Suriyeli yeni idareye terörle uğraş konusunda verdiğimiz dayanağı sürdürmekte kararlıyız” diyerek, PKK ve IŞİD dahil Suriye’de terörle gayret konusunun aslen yeni idarenin sorumluluğuna girmiş olduğuna dikkat çekti. Fidan şöyle konuştu:

“Suriye’nin kuzeydoğusundaki kampların yönetimi konusunda dayanak vermeye hazır olduğumuzu söz etmek istiyorum. Bu noktada tüm ortaklarımızdan haklı beklentimiz PKK terör örgütünün Suriye’deki uzantılarıyla kurdukları bağlantıları sonlandırmalarıdır.”

Öte yandan Kallas, Rusya-Ukrayna savaşıyla ilgili olarak ise Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in barış istediğine dair bir işaret bulunmadığını söyleyerek, Bu Pazartesi günü AB olarak bir ortaya gelip Ukrayna’ya dayanak konusunu tekrar ele alacaklarını bildirdi. Kallas, “Hepimiz barış istiyoruz lakin bu barışın sürdürülebilir ve kalıcı olmasını da istiyoruz” dedi.

Dışişleri Bakanı Hakan FidanFotoğraf: Mustafa Ciftci/Anadolu/picture alliance

Fidan: AB’den ön yargısız bir çizgi bekliyoruz

Fidan ise ortak basın toplantısında geçmişte kimi Avrupalı başkanların Türkiye’nin üyeliği konusunu kendi ülkelerinin iç siyaseti gereci haline getirdiğini, bunun sonucunu jeostratejik kayıplarla hem AB hem Türkiye’nin ödediğini belirterek, şunları kaydetti:

“Oy kazanmak gayesiyle yapılan kimlik siyaseti öngörülebilir ve rasyonel bir anlayışın yerini aldı. Bu durum Türkiye’nin önündeki liyakata dayalı üyelik sürecini ortadan kaldırmış oldu. Global sistemde ve bölgemizde yaşanan son gelişmeler Türkiye ve AB ortasındaki iş birliğinin kıymetini bir kere daha göstermektedir. AB’nin Türkiye’ye olan yaklaşımını önyargısız, gerçekçi ve liyakat asıllı bir çizgiye çekmesi her iki tarafın da faydasına olacaktır.”

Fidan, Türkiye’ye yönelik kısıtlayıcı tüm önlemlerin bir an evvel kaldırılması tarafındaki beklentilerini bir kere daha Kallas’a aktardığını söyleyerek, Yüksek Seviyeli Siyasi ve Sektörel Diyalog toplantıları ile İştirak Kurulu toplantılarının yine başlatılması için AB’nin gerekli iradeyi göstermesi daveti yaptı.

Gümrük Birliği’nin güncellenmesi müzakerelerine vakit kaybetmeden başlanılması gerektiğini de belirten Fidan, başka beklentileri şöyle sıraladı:

“Bizim için bir başka kıymetli husus vize serbestisi diyaloğunda ilerleme sağlanmasıdır. Görüşmemizde vatandaşlarımızın vize süreçlerinin kolaylaştırılması problemini de meslektaşımızın dikkatine getirdik. Buna ek olarak AB ile göç iş birliğimizin adil yük ve sorumluluk paylaşımı temelinde alandaki yeni gerçeklere nazaran güncellenmesi gerekmektedir.”

ABD’deki yeni idareden beklentiler ne?

Fidan basın toplantısında soru üzerine ABD’deki yeni idareyle alakalar ve beklentilere ait de konuştu.

ABD’deki her seçim sonrasında iktidara gelen yeni hükümetle yeni bir sayfa açılması gerektiğini aktaran Fidan, “Özellikle Amerika’da Demokratlar ile Cumhuriyetçiler ortasında birçok mevzuda büyük farklılıkların olduğunu hesaba katarsak, bölgemize ve Türkiye’ye yönelik siyasetlerde da birtakım farklılıkların olmasını beklemek mümkündür diye düşünüyoruz” dedi.

ABD ile olan bağlantılar ve beklentilerin genel prestijiyle iktidarda olan partiden ve görüşten bağımsız olan devletten devlete stratejik ilgiler ve beklentiler olduğunu söyleyen Fidan, bunlar ortasında iki ülkenin birbirinin güvenliğine önemli ölçüde hassasiyet duyması, ekonomik ilgilerin ilerletilmesi, her türlü alanda iş birliği yapılması ve “Türkiye’yi ilgilendiren bölgesel meseleleri çözmede birlikte hareket edilmesi” bulunduğunu kaydetti.

Fidan, Suriye ve Irak’ta Türkiye’nin güvenlik hassasiyetine “istenilen oranda hassasiyet gösterilmemesi” ve bunların yanlış fiillerle pratiğe yansıtılmasının iki ülke ortasında itimat buhranına sebep olduğuna dikkati çekerek “Ama biz öteki münasebetlerimizde de yaptığımız üzere bu bağımızda de bu sorun alanına bir parantez açıp bununla ilgilenirken, öteki işbirliğinde bulunduğumuz alanları da genişletme yolunda çok değerli adımlar attık” dedi.

Fidan, “Biz yeni idareden, bir evvelki idare devrinde kalan başta CAATSA yaptırımları üzere yaptırımlar olmak üzere başka sorunlu alanların ortadan kaldırılması ve Türkiye ile ABD’nin tam iş birliği potansiyelinin ortaya çıkmasını bekliyoruz” diye konuştu.

Fidan, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın sorunlu alanların ortadan kaldırılması ve iş birliği potansiyelinin ortaya çıkmasına açık olduğunu belirterek, “Zaman vakit Amerika’daki siyasetin, Türkiye-Amerika alakalarının belirli boyutlarını rehin aldığını da görebiliyoruz. Bu da hayatın gerçeği. Bunu aşarak yolumuza devam edeceğiz” sözlerini kullandı.

Kallas ve Fidan basın mensuplarının karşısındaFotoğraf: Mustafa Ciftci/Anadolu/picture alliance

Türkiye-AB bağları hangi noktada?

Türkiye-AB münasebetlerinde 2024 yılının ikinci devrinde bir ivme yakalandığı ve temasların arttığı gözlemlenirken, kıymetli başlıklarda hala somut bir ilerleme bulunmuyor.

2016 darbe teşebbüsüyle sekteye uğraşan Türkiye-AB ilgileri 2018 Varna tepesi ile canlandırılmaya çalışılırken, Türkiye-AB İştirak Kurulu üç buçuk yıllık bir ortadan sonra 15 Mart 2019 tarihinde toplandı.

Türkiye bu ivmeyle 31 Ocak 2019 tarihinde Bükreş’te düzenlenen AB Dışişleri Bakanları gayri resmî toplantısı olan Gymnich’e katıldı. Bu tarihten sonra da Ankara bu toplantılara 2024’e kadar bir daha davet edilmedi.

2019 ve 2020’nin bir kısmında bağlantılar Doğu Akdeniz’deki güç kaynakları ile ilgili yaşanan sıkıntılar nedeniyle gerilirken, 15 Temmuz 2019’daki AB kararları ile Türkiye’ye karşı sert birtakım tedbirler alındı ve iki taraf ortasındaki çeşitli düzenekler askıya alındı.

Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de geri adım atması ve 2020 yılının sonundan itibaren kurulan “pozitif gündem” ile ise iklim, tarım, göç ve güvenlik, sıhhat ile bilim, araştırma, teknoloji üzere belirli alanlarda kimi ilerlemeler sağlanmasına karşılık Gümrük Birliği ya da vize ezası üzere asli bahislerde adım atılamadı.

AB ile 2021’den itibaren başlayan bu olumlu hava 6 Şubat 2023’teki zelzelelerle devam ederken, 14 Mayıs genel seçiminin akabinde ise Brüksel ve AB başkentlerince yeni hükümetle ve Türkiye’yle iş birliğinin devamından yana olunduğu açıklandı.

Fidan beş yıl ortadan sonra 2024 yılı Ağustos ayında AB Dışişleri Bakanları Gayri resmi Toplantısına davet üzerine katılırken, Türkiye-AB Yüksek Seviyeli Ticaret Diyaloğu toplantısının birincisi de 2024 yılı Temmuz ayında düzenlenmişti.

AB Genel İşler Kurulu’nun 2024 yılı Aralık ayı toplantısının sonuç dokümanında 15 Temmuz 2019’da askıya alınan Türkiye-AB Yüksek Seviyeli Ekonomik Diyalog Toplantısının yapılması ve Avrupa Yatırım Bankası’nın Türkiye’deki kimi faaliyetlerine geri dönmesi kararlaştırılmıştı.

Suriye’deki gelişmeler üzerine ise AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen 17 Aralık 2024 tarihinde Türkiye’yi ziyaret ederek, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile bir ortaya geldi.

AB Kriz İdaresi ve Eşitlik Komiseri Hadja Lahbib ile son gelişmeler kapsamında insani yardım ve sivil muhafaza mevzularında atılabilecek adımları görüşmek üzere 20 Ocak’ta Ankara’daydı.