Prof. Dr. Serap Taycan: ‘Yas sürecinin sağlıklı ilerlemesi bireyin ötesinde toplumun ve otoritenin görevidir’

Yangından etkilenen beşerler ve bütün toplum için çalışıyoruz. Tıpkı vakitte yangından etkilenen beşerler için neler yapılması gerektiği hakkında da çalışmalarımızı var. Bütün toplumu etkileyen bir olay. Hepimiz bu acıyı yaşıyoruz ve paylaşıyoruz. Travmatik olaylarda aslında bizim artık toplum olarak nasıl başa çıkmamız gerektiğini ve bu toplumun uygunlaşması ismine nelerin yapılması gerektiğine dair de yüksek sesle konuşmamız gerekiyor. Zelzele üzere, yangın üzere, sel üzere, doğal afet diye tanımladığım bu olaylar bireylerin ve toplumların ruh sıhhatini çok derinden etkileyen travmatik olaylardır. Tehlikenin öngörülemediği, ne vakit başımıza geleceğini bilemediğimiz olaylar olduğu için de çok çarpıcı ve sarsıcı tesirleri oluyor. Ancak biz görüyoruz ki kâfi tedbir alınmadığı için ihtimaller sebebiyle kayıpların şiddetinin arttığı bir durum yaşanıyorsa toplumsal etkilenme seviyesi de kat kat artıyor. Yaşanılan bu travmatik olayda toplum olarak neredeyse travmatik bir döngü yaşıyoruz. Bir olay başımıza geliyor evvel bir donup kalıyoruz. Giderek sayıların artmasını bekliyoruz. O sırada bir yayın yasağı geliyor. Sonrasında bir şeyler açıklanıyor ve hepimiz bu süreci tekraren birebir sineması izleyen beşerler üzere biraz duyarsızlaşmış üzere görünerek fakat aslında çözülmemiş yaşantılar ülkesi olarak yaşamaya devam ediyoruz. Bu bahiste yapılması gereken çok önemli atılması gereken çok önemli ve çok kolay adımlar var. Toplu yaşama yönelik yapılarda can güvenliğini ilgilendiren sistemlerin kurulması, nizamlı denetlenmesi, bakımlarının yapılması ve bütün bunları milletlerarası ölçüt ve unsurlara dayanarak yapılabilmesi için hazırlanmış şartnameler var. Hiçbir şeyin tekrar keşfedilmesine gerek yok lakin bu niteliklerin sağlanması, sürdürülmesi ve can güvenliğini sağlanması için çalışması gereken kamu otoriteleri mevcut. Biz bunların çalışmasını artık istiyoruz, bekliyoruz ve bu bir kamusal haktır diye lisana getirmek istiyoruz. Toplumun ruhsal açıdan güçlenmesi dediğimiz dayanışma dediğimiz şey her şeyin açıkça konuşulabildiği bir şeydir. Yaşanan olay her neyse sorumlu olan şahısların adil bir formda yargılanıp hak ettikleri cezayı alabileceklerini bilmekten geçiyor. Otoritenin kendi gücünü toplumsal belliği bulacak halde yayın yasaklarıyla bilgilendirmeyi engellemek yerine taviz vermeyecek bir halde kamu faydasını önceleyen hatalıların ve tüm problemlerin cezalandırılmasından yana olmalıdır. Yayın yasağı getirdiğinizde insanların ruhsal sıhhatine da bir darbe indirmiş oluyorsunuz.

Kaotik ortamda toplumsal medyanın daha evvel zelzele devrinde yaşadığımız üzere suratını yavaşlatmak, bilgilendirmeye mahzur olmak bununla nasıl bir şey amaçlanıyor? Toplum ruh sıhhatini önceliklendirmek ya da toplumun bilgi alma hakkını önceliklendirmek değil toplumsal yansıyı azaltmak tarafında bir taraflılık görüyoruz. Toplumsal yansıyı azaltmak demek toplumun bilgilenmesini engellemek değildir. Toplumsal olaylardan sonra acı daima bir oburunun üzere bölünme yaşıyoruz. Birileri acı çekiyor, fakirler çekiyor, varlıklı olanlar acı çekmiyor üzere düşünenler var. Yaşanılan olaylardan bütün toplum etkileniyor, bu bütün toplumun acısı haline geliyor. Neden bu kadar tehlikeli bir bölünme yaşar hale geldik, neden acı daima öbür birilerine ilişkin üzere davranıyoruz? Bunun çok süratli bir formda çözülmesi, aşılması anlaşılması gerekiyor.

Şu an çok akut bir kademedeyiz. Beşerler çok büyük acıları çok büyük şoklar yaşayarak sindirmeye çalıştıkları bir devirdeyiz. Bu cins akut travmatik olayların akabinde müdahalenin çeşitli süreçleri vardır. Akut müdahale, manaya, dinleme o acının yaşanmasının belli bir vaktine yayılması sonrasında yaşanacak yas sürecinin sağlıklı bir biçimde ilerleyebilmesidir. Yas sürecinin sağlıklı ilerleyebilmesi, bireyin ötesinde toplumunda ve otoritenin misyonudur. Hayatın eskisi üzere hiçbir vakit olmasa da yaşanılan kayıpla birlikte sürdürülebilecek bir noktaya gelebilmesini sağlamak gerekiyor. Bütün bu kademelerle ilgili Türkiye Psikiyatri Derneği üyesi tüm psikiyatristlerin kâfi eğitimleri almış ve kâfi müdahaleye hazır durumdalar. Afetler müdahale hazırlık ünitemiz ve öteki ünitelerimiz aracılığıyla kendi eğitim kurumlarımızda psikiyatristlerimiz bu mevzuda yetiştiriyoruz. Bu nedenle başvurulacak rastgele bir psikiyatrist esasen bu süreçlerin nasıl işlemesi gerektiği ve nasıl bir yardım yapılması gerektiği konusunda bilgili. Acıyı direkt yaşayanlar ya da izleyerek etkilenen herkesin bulundukları yerlerdeki psikiyatristlere, psikiyatri merkezlerine ve hastanelerin psikiyatri polikliniklerine başvurmalarını öneriyorum. Acılarını kendi başlarına yaşamak zorunda değiller. Yardım alınacak ve yardım edilebilecek süreç ve bizim bütün meslektaşlarımız bu mevzuda son derece yetkili ve eğitimli. Halka yönelik bilgilendirmelerimizi dernek aracılığıyla, dernek web sitemizden ve çeşitli merkezlerde dağıtacağımız broşürlerle ve yapacağımız webinar toplantılarıyla paylaşacağız.