İstanbul 15°C
Çok Bulutlu
İstanbul
15°C
Çok Bulutlu
Cts
19°C
Paz
20°C
Pts
17°C
Sal
18°C
‘Trump periyodunda Suriye, İbrahim Anlaşmaları’nın bir ucundan tutarak sürece dahil olabilir’
Dr. Gökhan Çınkara’ya göre Trump, İran’la müzakereler sonuç vermezse daha sert bir tavır takınabilir. Trump’ın Ortadoğu’da statüko arzuladığını tabir eden Çınkara, Suriye’nin de İbrahim Anlaşmaları’na dahil edilebileceği değerlendirmesinde bulundu.
ABD Başkanı Donald Trump’ın göreve başlaması ile birlikte İbrahim Mutabakatları tekrar gündeme geldi. Trump, devrinde Körfez ülkeleri ve İsrail ortasında olağanlaşmayı sağlamayı hedefliyordu. Bilhassa 7 Ekim 2023 tarihindeki Hamas saldırısı ile şiddetlenen İsrail-Filistin çatışmalarından sonra, İbrahim Anlaşmaları’nın akıbeti merak konusu olmuştu.
Diğer yandan Gazze’de ateşkesin başlaması ve esir takaslarının yürürlüğe girmesiyle birlikte Gazze’nin geleceği de gündem oldu. Trump, Gazze’ye yatırım fırsatları olduğundan bahsetti ama barış için umutlu olduğuna dair bir söz kullanmadı.
Trump devrinde Ortadoğu’da öne çıkan öbür bahis başlıkları ise İran ve Suriye. İran Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan, CNN’e verdiği röportajda Trump ile müzakereye hazır olduğunu söyledi. İsrail Başbakanı Netanyahu ise, ABD’nin dayanağını aldıklarını ve İran ile askeri çatışma opsiyonunun hala geçerli olduğunu öne sürdü.
Donald Trump’ın Ortadoğu siyasetlerini, İbrahim Anlaşmaları’nı, Trump devri Ortadoğu’yu bekleyen gelişmeleri ve Suriye denklemini, Konya Necmettin Erbakan Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Gökhan Çınkara ile konuştuk.
‘Buradaki temel nokta, ateşkes sonrası Gazze’nin nasıl yönetileceği meselesidir’
Dr. Gökhan Çınkara’ya nazaran rehineleri ön plana koyan Trump idaresi, Gazze’de Hamas’lı bir gelecek öngörmüyor:
“Gazze’de ateşkes sorunu biraz daha Trump’ın iç siyasetle alakalı bir istikametiyle de ilgili. Amerika vatandaşı olan rehinelerin özgür bırakılması noktasında birçok vaat vermişti seçim sürecinde. Trump, Amerikalı rehineler problemini halihazırda dış siyasetinin değerli bir kesimi olarak görmektedir. Bu yalnızca Gazze değil, dünyanın her yerindeki rehineler için geçerli. Trump şu anda Ortadoğu’da epeyce başarılı bir süreç sonucunda istediğini almış üzere gözüküyor. Buradaki temel nokta, ateşkes sonrası Gazze’nin nasıl yönetileceği sorunudur. Bu da bölgesel diplomasi ve Trump’ın Ortadoğu’ya yaklaşımıyla direkt ilgili. Trump, verdiği birinci bildirilerde Gazze’nin yatırıma elverişli ve hoş bir yer olduğunu söyledi. Tekrar Trump’ın Ulusal Güvenlik Danışmanı Mike Waltz da birebir halde Hamas’lı bir gelecek öngörmediklerini söyledi. Bunu vakit içinde göreceğiz doğal. Her şey yakın vadede netleşecektir.”
‘Trump devrinde Ortadoğu’da eksen kayması beklemiyorum’
Donald Trump’ın Ortadoğu’da İsrail’i merkeze koyarak bölge ülkeleri ile İsrail ortasında olağanlaşmayı hedefleyeceğini lisana getiren Çınkara, öteki yandan Trump idaresinin İran’ı köşeye sıkıştıracak adımlar atma niyetinde olduğunu belirtti:
“İbrahim Anlaşmaları’nın devam edeceğini düşünüyorum. Trump da basın toplantısında bunun altını çizdi ve Suudi Arabistan’ın masaya geri döneceğini söyledi. Tarih vermekten kaçındı alışılmış. Trump, Ortadoğu merkezli yaklaşımında İsrail’i merkeze koyacak ve İsrail ile başka Ortadoğu ülkeleri ortasındaki alakaları güzelleştirecek adımlar atmak isteyecek. Ortadoğu çok şanslı değil bu noktada: Alternatif bir siyaset izleyecek durumları yok. Hepsi çok kırılgan. Suudi Arabistan da buna dahil. Katar ve BAE de dahil. Hepsinde ABD’nin çok önemli yatırımları var ve hepsi Trump’ın seçilmesini çok istedi. Trump iktidarı eline aldı ve birinci isteyeceği şey, Arap ülkeleri ile İsrail normalleşmesinin başlaması. Pekala Filistin devleti kurulacak mı? ‘Yılın anlaşması’ dedikleri planı tekrar raftan indirebilirler. Ancak bölge ülkelerinin ABD karşısında revizyonist adım atabileceğini düşünmüyorum. ABD zati İran’ı da çok makûs sıkıştıracağı için bölgede eksen kayması beklemiyorum. Yani Trump’ın bu dört yıllık başkanlık sürecindeki parametrelerine, Ortadoğu ülkelerinin ayak uyduracağını düşünüyorum.”
‘Trump, İran ile müzakerelerde yol katedemezse askeri operasyonu gündeme alabilir’
Dr. Gökhan Çınkara’ya nazaran Trump, İran ile müzakereleri merkeze koyacak. Şayet İran ile müzakerelerde evre katedilemezse sonlu bir askeri operasyonun gündeme gelebileceğini söz eden Çınkara, Trump’ın halihazırda İsrail’e yönelik silah manilerini kaldırdığını hatırlattı:
“Trump bu noktada müzakere basamağına bakacaktır. Pezeşkiyan, CNN’e verdiği röportajda Trump ile müzakereye açık olduğunu söyledi. İran probleminin karışık olduğunu düşünüyorum. İran idaresinde birlik yok. Dini önder, seçilmiş politikler, bürokratlar ve İhtilal Muhafızları’ndan oluşan kesimli bir yapı var. Bu yapının ortak siyaset gütmesi çok kolay gözükmüyor. İran konusunda Trump, daha sert bir tavır takınabilir. İsrail’e yönelik askeri engellemeleri kaldırdı Trump. Bunu unutmamak lazım. İran noktasında Trump idaresinin temel parametresi, müzakereleri ön plana almak olacaktır. Bu noktada şayet müzakerelerde yol katedilemezse, o vakit hudutlu da olsa bir askeri operasyon gündeme alınabilir. Zira Trump, Ortadoğu’nun o denli yahut bu türlü bir statükoya kavuşmasını istiyor. ABD gücünü Ortadoğu’ya harcamak istiyor. İbrahim Anlaşmaları’nın da temel amacı bu. Halihazırda çok değerli bir gelişme, Trump’ın İsrail’e yönelik Biden’ın getirdiği silah engellemelerini kaldırmış olması. Bu nokta kıymetli.”
‘Trump periyodunda İsrail ile normalleşebilirler. İbrahim Anlaşmaları’nın bir ucundan tutabilir Suriye’
Suriye’de yeni idarenin yayınladığı açıklamalar ile Batı’ya ‘Resmi muhatabınız biziz’ iletisi vermeyi hedeflediğini kaydeden Dr. Çınkara, şu ifadeleri kullandı:
“Ahmed eş-Şera’nın yaptığı açıklamanın temel motivasyonu, Mazlum Abdi’nin öne çıkmış olması. Yani Şera, Batı’ya ‘Suriye’deki muhatabınız biziz’ iletisini vermektedir. Bu da kendileri açısından epeyce kıymetli ve stratejik bir hareket. Suriye Dışişleri Bakanı’nın Davos’a gitmesi de epeyce kıymetliydi. Batı dünyasına açılma noktasında yeni Suriye idaresinin bir sorunu kaldığını düşünmüyorum. Trump devrinde İsrail ile normalleşebilirler. İbrahim Anlaşmaları’nın bir ucundan tutabilir Suriye. Bu sürpriz olmaz. O denli yahut bu türlü HTŞ, Suriye’yi yönetmek ve istikrarlı bir idare kurmak istiyor. Şeybani’nin Kürtçe Tweet atması da Batı’ya bir bildiriydi. Emellerinin çatışma çıkarmak olmadığını, müzakere yoluyla süreci ilerletmek olduğunu belirtti. Alışılmış bu noktada anayasa tartışmaları kıymet kazanacak. Bana kalırsa Suriye’deki tartışmalar yeni başlıyor. Türkiye açısından da durum bu türlü. Yeni oturan bir sistem olacak ve bu sistemde kimler ne rol alacak? Bu vakitle netleşecek.”
‘Trump konum aldıktan sonra Suriye’de neler yaşanacağını göreceğiz’
Suriye’de gidişatı netleştirecek görüşmelerin daha şimdi başlamadığını vurgulayan Çınkara’ya nazaran, Trump durumunu net halde muhakkak ettikten sonra pazarlıklar başlayacak:
“Bu noktada Suriye merkezli tartışmalarda milletlerarası diploması trafiğinin yürüyeceğini düşünüyorum. Bu trafiğin, ABD, İsrail, Türkiye, Suudi Arabistan ortasında yürüyeceği kanaatindeyim. Türkiye bu noktada nasıl bir tavır takınacak? Vakitle netleşecektir. AB’in de çıkarları var. Doğu Akdeniz konusunda açıklama yaptılar. Türkiye’nin halihazırda çok önemli ilgisi ve alakası var. Üç buçuk milyon Suriyeli konuk ediliyor ve Türkiye, en uzun hududa sahip. Müzakereler ve tartışmalar, Türkiye ve Suriye açısından daha yeni başlayacak. Şu ana kadar yapılan görüşmeler daima ön hazırlıktı. Büyük devletlerin Suriye ile yürüteceği ilgi sistematiği, Türkiye’nin konumunun kıymetini artırabilir yahut azaltabilir. Bölgedeki gerginlikler gözlemlenmeli. Irak tecrübesi olmaması için Türkiye nasıl adam atacak? Bu da değerli. Tartışmalar daha başlamadı demeliyiz. Trump durum aldıktan sonra Suriye’de neler yaşanacağını göreceğiz. O denli yahut bu türlü Suriye’nin yönetilebilme patikasına gireceğini düşünüyorum.
BENZER KONULAR
Trump'ın Grönland'ı alma tehdidine karşı Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen, Norveç,...
ABD Başkanı Donald Trump, 19 yaş altındakilerin cinsiyet değiştirmesine katkı...
ABD, bu hafta Ukrayna'ya, daha evvel İsrail’de koruma edilen yaklaşık...
Alaska'da bulunan Eielson üssünde F-35 savaş uçağı düştü. Pilotun düzgün...
Avrupa Kurulu, Rusya ve Belarus'tan gelen eserlere gümrük vergileri getirilmesini...
Rusya'nın Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi Vasiliy Nebenzya, Rusya’nın, Kongo Demokratik...
YORUMLAR