Fransa-Almanya ilişkileri Ukrayna savaşı üzerinden yeniden alevlenebilir mi?

Şubat 2024’ün sonunda Paris’te düzenlenen Ukrayna konulu bir konferansta Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Ukrayna’da botların yere basılması olasılığını dışlamadı.

Duyuru Ren nehrinde pek iyi karşılanmadı.

Birkaç saat sonra Alman Olaf Scholz, “Avrupa ve NATO, Ukrayna’ya asker göndermeyecek” yanıtını verdi.

Heidelberg’deki Max Planck Uluslararası Hukuk Enstitüsü’nde bir araştırma grubunun yöneticisi ve Uluslararası Hukuk Enstitüsü’nün sahibi Dr. Alfred Grosser Kürsüsü, Sciences Po.

Aynı konferans sırasında Fransız lider, “bu masanın etrafındaki pek çok kişinin Ukrayna’ya yalnızca uyku tulumu ve kask göndermeyi düşündüğünü” hatırlatma fırsatını kaçırmadı.

Bu, Ocak 2022’nin sonunda Kiev’e 5.000 kask göndereceğini ancak silah gönderemeyeceğini açıklayan Berlin’deki bir kavgaydı. Bir ay sonra Rus tankları sınırı geçti.

O zamandan beri durum çok değişti.

Almanya Başbakanı Olaf Scholz ve Savunma Bakanı Boris Pistorius’un gelecekteki silah fabrikası tesisini ziyaret ederken üretim hattındaki Leopard 2 tanklarının görünümü.

Almanya, ABD’den sonra Ukrayna’ya en fazla yardım yapan ikinci ülke konumunda.

Kiel Enstitüsü’ne göre Almanya, Kiev’e 17 milyar avro yardım sağlamayı taahhüt ederken, Fransa yalnızca 1,8 milyar avro vaat etti.

“Fransa, ağır silah teslim etme konusunda daha az tereddüt etti, ancak bunu çok daha az kamuoyuna duyurdu. Ve şimdiye kadar tam olarak neyi, ne ölçüde teslim ettiğini söylemekte tereddüt ediyor. Bu, daha sonra savunma sırlarını açığa çıkarabileceği gerçeğiyle bunu haklı çıkarıyor.” dedi uzman Moser.

İletişim eksikliği aynı zamanda Berlin ile Paris arasındaki gerilimin de kaynağı.

Rusya’nın Ukrayna’yı geniş çaplı işgaliyle karşı karşıya kalan Scholz, Şubat 2022’nin sonunda Alman ordusunun modernizasyonu için 100 milyar avroluk bir zarf açıkladı.

Fransa önceden bilgilendirilmediğinden dolayı üzüntü duymaktadır.

Fransa-Almanya ilişkilerinin önündeki bir diğer diken ise Avrupa Gökyüzü Kalkanı Girişimi.

Almanya’nın başlattığı, 21 NATO ülkesini kapsayan ancak Fransa’yı içermeyen proje, Alman (IRIS-T), Amerikan (PATRIOT) ve İsrail (Arrow-3) sistemlerinden oluşuyor.

Bu uyumsuzluklar Moskova’nın Ukrayna’ya saldırmasından önce de mevcuttu. Macron 2017’de Sorbonne’da bir konuşma yaparak Avrupa savunmasının elden geçirilmesi çağrısında bulunmuştu; ancak bu, Ren Nehri’nin karşı tarafında görmezden gelinmişti.

Avrupa savunmasına ilişkin Fransız ve Alman vizyonları bir noktada temelden farklılık gösteriyor: NATO’nun rolü. Moser, “Fransa belirli bir özerkliği arzularken, Almanya transatlantik bir yaklaşımı tercih ediyor” diye açıklıyor.

Bir dizi anlaşmazlık

Savunma, Paris ile Berlin arasında uzun süredir devam eden anlaşmazlıkların sadece bir parçası.

Enerji, tarihsel olarak ikisi arasında büyük bir ayrım olmuştur. Fransa elektriğinin yaklaşık yüzde 70’ini nükleer enerjiye borçluyken, Almanya son nükleer enerji santralini 2023’te kapattı.

Ukrayna’daki savaş enerji konusunu yeniden masaya yatırıyor çünkü Rus doğalgazının büyük tüketicisi olan Almanya, arzını başka yerlerde aramak zorunda.

Güneş, 22 Ekim 2022’de Almanya’nın Gelsenkirchen kentindeki Uniper enerji şirketinin kömürle çalışan elektrik santrali ‘Scholven’in arkasında batıyor.

Fransa-Almanya ilişkilerindeki bir diğer sıkıntı da AB ile Güney Amerika ticaret bloğu Mercosur arasındaki serbest ticaret anlaşması.

Araştırma Direktörü Jacques-Pierre Gougeon, “Almanya için serbest ticaret hayati önem taşıyor çünkü ekonomisi ihracata çok bağlı… Alman ekonomisinin açılma oranı %87. Bu kayda değer. Fransa sadece %60” diyor. Uluslararası ve Stratejik İlişkiler Enstitüsü (IRIS).

Berlin bu serbest ticaret anlaşması için baskı yaparken, Paris “çevre standartlarının yetersiz” olduğuna inandığını açıklıyor.

Tartışmalı liderlik mi?

Ukrayna’daki savaş, çift arasındaki rol dağılımını ve güç ilişkilerini altüst etti.

Gaspard Schnitzler şöyle diyor: “Savunma ve stratejik konularda daha önde gelen Fransa ile ekonomik konularda Almanya arasında örtülü bir rol paylaşımı vardı. Ve bu dengenin artık Almanya’nın savunma konularındaki hırslarıyla zayıfladığı açık.” Uluslararası ve Stratejik İlişkiler Enstitüsü’nde (IRIS) araştırma direktörü.

Gözü giderek Doğu’ya dikilen Berlin için Fransız-Alman ilişkileri ikinci plana itildi.

Ağustos 2022’de Prag’da yaptığı konuşmada Scholz, Avrupa Birliği’nin Batı Balkan ülkeleri, Ukrayna ve Moldova’yı da kapsayacak şekilde genişlemesi çağrısında bulundu.

Almanya Başbakanı Olaf Scholz, 29 Ağustos 2022 Pazartesi günü Çek Cumhuriyeti’nin Prag kentindeki Charles Üniversitesi’nde bir konuşma yapıyor.

Araştırma direktörü Schnitzler şöyle açıklıyor: “Avrupa’nın ağırlık merkezi inkar edilemez bir şekilde Doğu’ya kayacak.”

Ancak uzmanlar, güç dengesinin yeniden dağıtılmaktan uzak olduğunu söylüyor.

Jacques-Pierre Gougeon, “Almanya ve Fransa tek başına Avro Bölgesi GSYH’sinin %48’ini, AB nüfusunun %32’sini ve AB bütçesinin %31’ini oluşturuyor. Dolayısıyla onsuz yapamayız” diye ekliyor.

Fransız-Alman motoru nasıl yeniden çalıştırılır?

Fransız-Alman ikilisini yeniden rayına oturtmak için gözlemciler tarafından çeşitli yollar önerildi.

Uzman Moser’a göre ikilinin daha iyi iletişim kurması gerekiyor.

Gougeon, Fransız-Alman ilişkilerinin Weimar Üçgeni çerçevesinde diğer ortaklara, özellikle Polonya’ya açılmasını talep ediyor.

Schnitzler, ana kara muharebe sistemi (MGCS) ve gelecekteki muharebe hava sistemi (SCAF) gibi mevcut projelerin gerçekleştirilmesini tavsiye ediyor.

Macron, bu ayın sonlarında resmi bir devlet ziyareti için Almanya’yı ziyaret edecek ve burada iki liderin, diğer konuların yanı sıra, 6-9 Haziran’da yapılması planlanan Avrupa seçimleri öncesinde bir sonraki AB yetki dönemine ilişkin öncelikleri tartışması bekleniyor.