Türkiye’nin ‘yoksulluk’ dataları açıklandı

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2024 yılına ait “Yoksulluk ve Hayat Şartları İstatistikleri”ni açıkladı. Buna nazaran, eş paha hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50’si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk sonuna nazaran, yoksulluk oranı 2024 yılında 0,1 puan artarak yüzde 13,6 oldu. Fertlerin yüzde 57,5’i konuttan uzakta bir haftalık tatil masraflarını, yüzde 39,3’ü iki günde bir et, tavuk ya da balık içeren yemek masrafını, yüzde 26,8’i beklenmedik harcamaları, yüzde 15,1’i meskenin ısınma muhtaçlığını, yüzde 59,6’sı ise eskimiş mobilyaların yenilenmesini ekonomik olarak karşılayamadığını beyan etti.

Medyan gelirin yüzde 60’ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk hududuna nazaran hesaplanan yoksulluk oranı ise bu yıl 0,1 puan azalışla yüzde 21,2 olarak gerçekleşti. Eş bedel hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 40’ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sonuna nazaran, yoksulluk oranı geçen yıla kıyasla 0,1 puan gerileyerek yüzde 6,9 oldu. Medyan gelirin yüzde 70’i dikkate alınarak belirlenen yoksulluk hududuna nazaran hesaplanan yoksulluk oranı ise geçen yıla kıyasla 0,1 puanlık azalışla yüzde 28,9 olarak kayıtlara geçti.

Tek kişilik hane halklarında yoksulluk azaldı

Hane halkı tipine nazaran eş bedel hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50’si dikkate alınarak hesaplanan yoksulluk oranlarına bakıldığında, tek kişilik hane halklarında yoksulluk oranı geçen yıla nazaran 0,8 puan azalarak yüzde 6,5’e gerilerken çekirdek aile bulunmayan birden fazla şahıstan oluşan hane halklarında 3,1 puan artarak yüzde 10,8’e çıktı.

Çekirdek ailelerde yoksulluk oranı yükseldi

En az bir çekirdek aile ve öteki bireylerden oluşan hane halklarının yoksulluk oranı 0,9 puan artarak yüzde 17,9’a, tek çekirdek aileden oluşan hane halklarının yoksulluk oranı ise 0,1 puan artarak yüzde 13,4’e yükseldi. Maddi ve toplumsal mahrumluk oranı, 2023 yılında yüzde 14,4 iken 2024 yılı anket sonuçlarında 1,1 puan azalarak yüzde 13,3 oldu

Maddi ve toplumsal mahrumluk oranında azalma

Maddi ve toplumsal mahrumluk oranı hesabında, hane seviyesinde araba sahipliği, ekonomik olarak beklenmedik harcamaları yapabilme, meskenden uzakta bir haftalık tatil masrafını karşılayabilme, kira, konut kredisi ve faizli borçları ödeyebilme, iki günde bir et, tavuk, balık içeren yemek yiyebilme, konutun ısınma muhtaçlığını karşılayabilme ve mobilyaları eskidiğinde değiştirebilme durumu değişkenleri sorgulandı.

Bu oran için fert seviyesinde toplanan değişkenler ise eskimiş giysilerin yerine yenisini alabilme, düzgün iki çift ayakkabıya sahip olabilme, ayda en az bir defa tanıdıklarıyla toplanabilme, fiyatlı boş vakit faaliyetlerine katılabilme, kendini âlâ hissetmek için bir ölçü para harcayabilme ve ferdî maksatlı kullanım için internet sahipliği olarak belirlendi.

Söz konusu hususlardan 13’ünün en az 7’sini karşılayamayanların oranı olarak tanımlanan maddi ve toplumsal mahrumluk oranı geçen yıl yüzde 14,4 iken 2024 yılı sonuçlarında 1,1 puan azalışla yüzde 13,3 olarak iddia edildi.

Sürekli fakir oranların oranı yüzde 13.7’ye ulaştı

Dört yıllık panel bilgi kullanılarak hesaplanan daima yoksulluk oranı, eş bedel hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 60’ına nazaran son yılda ve tıpkı vakitte evvelki üç yıldan en az ikisinde fakir olan fertleri kapsıyor.

Buna nazaran, 2024 yılı sonuçlarına nazaran daima yoksulluk oranı geçen yıla nazaran 0,7 puan artışla yüzde 13,7 olarak hesaplandı.

İllere nazaran yoksulluk oranları da açıklandı

İBBS 2. Seviye bölgelerinin her biri için muadil hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 50’si baz alınarak hesaplanan yoksulluk sonuna nazaran, gelire dayalı rölâtif yoksulluk oranı en yüksek bölgeler yüzde 14,6 ile TR71 (Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir), yüzde 12,3 ile TR82 (Kastamonu, Çankırı, Sinop) oldu.

Göreli yoksulluk oranı en düşük olan İBBS 2. Seviye bölgeleri ise yüzde 4,7 ile TRC1 (Gaziantep, Adıyaman, Kilis), yüzde 6,4 ile TRC2 (Şanlıurfa, Diyarbakır) olarak belirlendi.

Yoksulluk yahut toplumsal dışlanma riski arttı

Yoksulluk yahut toplumsal dışlanma riski altında olanlar, izafi yoksulluk, maddi ve toplumsal mahrumluk, düşük iş yoğunluğu göstergelerinin en az birinden mahrum olanları tabir ediyor.

Son yıl sonuçlarına nazaran fertlerin yüzde 29,3’ü yoksulluk yahut toplumsal dışlanma riski altında kaldı. Bu oran yaş kümelerine nazaran incelendiğinde 0-17 yaş kümesinde yüzde 38,9, 18-64 yaş kümesinde yüzde 26,3, 65 ve üstü yaş kümesinde ise yüzde 23,3 olarak kestirim edildi.

Nüfusun yüzde 74.8’i hiç fakir olmadı

Dört yıllık panel bilgi kullanılarak medyan gelirin yüzde 50’sine nazaran hesaplanan yoksullukta kalma müddeti incelendiğinde, fertlerin yüzde 10,1’i dört yıl içinde bir yıl, yüzde 6,5’i iki yıl, yüzde 4,3’ü üç yıl, yüzde 4,3’ü ise dört yıl boyunca (panel süresince) yoksullukta kaldı. Nüfusun yüzde 74,8’i ise dört yıl boyunca hiç yoksulluk hududunun altında kalmadı.

Kurumsal olmayan nüfusun yüzde 31,3’ü sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçeveleri üzere sorunlar yaşarken yüzde 30,2’si konutunda izolasyondan ötürü ısınma sorunu, yüzde 21,7’si trafik yahut sanayinin neden olduğu hava kirliliği, etraf kirliliği yahut öbür çevresel problemlerle karşılaştı.

Taksit ödemeleri yahut borçları olanların oranı yüzde 56,8

Geçen yıla nazaran konut alımı ve konut masrafları dışında borç yahut taksit ödemesi olanların oranı 1,2 puan azalarak yüzde 56,8 oldu.

Nüfusun yüzde 5,2’sine bu ödemeler yük getirmezken yüzde 39,1’ine biraz, yüzde 12,5’ine ise çok yük getirdi.

Konut masraflarının çok yük getirdiği hanelerin oranı 3,9 puan azalarak yüzde 13,6 olurken bu masrafların biraz yük getirdiği hanelerin oranı 4,7 puan artarak yüzde 71,2 oldu. Konut masraflarının yük getirmediğini belirten hanelerin oranı geçen yıla nazaran 0,7 puan azalışla yüzde 15,2 olarak hesaplandı.

Fertlerin yüzde 57,5’i konuttan uzakta bir haftalık tatil masraflarını, yüzde 39,3’ü iki günde bir et, tavuk ya da balık içeren yemek masrafını, yüzde 26,8’i beklenmedik harcamaları, yüzde 15,1’i meskenin ısınma gereksinimini, yüzde 59,6’sı ise eskimiş mobilyaların yenilenmesini ekonomik olarak karşılayamadığını beyan etti.

Kendilerine ilişkin konutta yaşayanların oranı yüzde 56,1

Oturulan konuta sahip olanların oranı geçen yıla nazaran 0,1 puan azalarak 2024 yılında yüzde 56,1 olarak hesaplanırken kirada oturanların oranı yüzde 28, lojmanda oturanların oranı yüzde 0,9, kendi konutunda oturmayıp kira ödemeyenlerin oranı ise yüzde 15 oldu.